Indonesische sawa's drogen uit door klimaatverandering, rijst duurder
Zoals gebruikelijk in augustus trekt rijstboer Dulfatah de planten uit zijn akker. Maar waar er normaal een plak modder aan de wortels van rijstplant hangt, trekt hij nu een droge kluit mee aan een stuk onkruid. "Het heeft al anderhalve maand niet geregend. Mijn sawa is helemaal uitgedroogd."
Tussen de diepe scheuren in zijn veldje groeit alleen maar onkruid. Hij is aan het wieden in plaats van oogsten. "Zo'n 60 procent van mijn oogst is mislukt", zegt Dulfatah. Dat is vergelijkbaar met zijn collega's rond zijn dorpje in Noordwest-Java. Rij een uur in elke richting vanaf Losarang en je ziet bijna alleen maar uitgedroogde rijstvelden.
Bijna. Want mensen die dicht bij een rivier wonen kunnen een pomp kopen om het water via lange slangen naar hun sawa's te krijgen. Zo liggen een aantal veldjes naast die van Dulfatah er prachtig groen en vochtig bij. "Maar ik woon 2 kilometer van de rivier. De pomp en de slangen zouden me (omgerekend, red.) 1000 euro kosten. Dat is te duur om daarna nog winst met de oogst te maken."
Gevolg van El Niño
Zo'n 70 procent van Indonesië heeft te maken met schadelijke droogte. Zo schadelijk dat in Papua zeker acht mensen zijn overleden door gebrek aan water of aan voedsel door mislukte oogsten. Allemaal het gevolg van klimaatfenomeen El Niño.
"Dat duwt het vocht boven Indonesië naar het oosten. Daarom betekent El Niño in Peru juist heel veel regen, en valt er hier bijna niks," zegt klimaatprofessor Daniël Murdiyarso. Hij was onderdeel van het team van het IPCC (de werkgroep klimaatverandering van de Verenigde Naties) dat in 2007 de Nobelprijs voor de Vrede won.
Het is vooral de hitte die een groot effect heeft op de rijstbouw. "Het vruchtbare deel van de rijstplant is heel gevoelig. En de temperatuur zal de komende tijd alleen maar verder stijgen", zegt de klimaatdeskundige.
Rijst importeren
Indonesië zit nu in de piek van het droge seizoen. De huidige droogte zal tot zeker begin oktober aanhouden. Dat levert grote problemen op voor de rijstbouw. Het land is de op drie na grootste rijstproducent op aarde. Maar het exporteert nauwelijks. Met 140 kilo per jaar is de Indonesiër ook de grootste rijsteter ter wereld. Dus blijft de rijst vooral in eigen land.
Maar als de rijstoogsten blijven mislukken, zal Indonesië moeten importeren. Probleem is dat de twee grootste rijstexporteurs ook met klimaatproblemen te maken hebben. In Thailand heerst droogte en na overstromingen heeft India de export van rijst beperkt. Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN steeg de prijs van rijst daardoor in juli met 3 procent naar de hoogste prijs in twaalf jaar.
En nu Indonesië ook de wereldmarkt op moet, zullen die prijzen alleen maar verder stijgen. Iets wat Nederlanders ook in de supermarkt gaan merken. Volgens professor Murdiyarso moeten we klimaatverandering niet alleen meer beschouwen als temperatuurstijging en overstromingen. "Kijk naar wat het betekent voor je familie. Wat gaat het je kosten? Wat betekent het voor je veiligheid en gezondheid? De economische impact is iets wat mensen veel beter begrijpen."
Speciale planten
In de tussentijd moet het klimaatprobleem wel aangepakt worden, vindt hij. Maar Indonesië houdt zich vooral bezig met het bestrijden van de symptomen. "Er wordt voedselhulp gestuurd naar de zwaarst getroffen gebieden. Ook het spuiten van chemicaliën in de wolken helpt om kunstmatig regen te laten vallen."
Op het gebied van preventie lijkt Indonesië tekort te schieten. "Indonesië boekt vooruitgang bij het beperken van de houtkap waardoor belangrijk oerbos wordt gered", zegt de professor. Maar ondertussen is het land nog altijd enorm afhankelijk van steenkool. Er worden veel nieuwe fabrieken gebouwd of gepland. "De overheid zou ook moeten focussen op aanpassing. Zo kunnen boeren bijvoorbeeld rijstplanten gebruiken die beter tegen droogte kunnen," zegt Murdiyarso.
Dulfatah gebruikt die planten al. Maar het heeft deze oogst nauwelijks gered. Hij werkt dit droge seizoen daarom bij als bouwvakker om te overleven. Hij houdt er rekening mee dat hij in de toekomst moet stoppen als rijstboer. "Het weer en het klimaat moet niet verder veranderen. Want zo kun je niet leven."
