Kopzorgen bij gemeenten en ondernemers over aankomende 'zero-emissiezones'

• Charlotte Klein

  redacteur Economie

Een vol stroomnet, hogere kosten en geen laadplekken. Het zijn de belangrijkste knelpunten die gemeenten en ondernemers zien nu de overgang naar een binnenstad zonder CO2-uitstoot van busjes steeds dichterbij komt, blijkt uit een rondgang van de NOS.

Wie over een paar jaar langs een busje loopt dat aan het laden en lossen is in de stad, zal dat mogelijk niet meer in de rook van een uitlaat doen. Dat is namelijk de ambitie van de zogeheten zero-emissiezones. In die zones in binnensteden mogen vanaf 2025 stapsgewijs geen busjes en vrachtwagens laden en lossen die CO2 uitstoten.

Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, blijkt uit een aanbesteding van de gemeente Amsterdam voor nieuwe afvalvrachtwagens. De verantwoordelijke wethouders kregen een lading kritiek over zich heen toen in die aanbesteding niet om elektrische maar om dieseltrucks werd gevraagd, meldde Het Parool. Tegelijkertijd wordt het gebied binnen de ring van de hoofdstad over anderhalf jaar een zero-emissiezone en zouden die vrachtwagens daar straks niet meer mogen rijden.

De casus laat zien dat het voor gemeenten lastig is om zich te houden aan de eigen voornemens en toekomstige regels in dit dossier. De NOS heeft dertien andere gemeenten met milieuzones (over dieselauto's) benaderd over de voorbereiding op 2025 en 2030, het jaar waarin de overgangsperiode afloopt.

Eerder schreef de NOS al dat de elektrificatie van vrachtwagens erg moeizaam gaat. Een van de redenen is dat er nog nauwelijks publieke laadinfrastructuur voor trucks beschikbaar is. Die plekken hebben veel ruimte nodig en een (verzwaarde) aansluiting op het stroomnet. Voor bestelbusjes is dit anders, maar daar is het weer een probleem dat ondernemers die 's avonds thuis hun busje voor de deur parkeren, als particulier een aanvraag moeten doen voor een laadpaal.

Van de ondervraagde gemeenten zijn Utrecht, Leiden, Den Haag en Rotterdam aan het onderzoeken of zijn ze al bezig met het ontwikkelen van publieke laadplekken voor vrachtverkeer. Bij Breda, Maastricht, Rijswijk, Delft en Tilburg staat een dergelijke laadplek niet op de agenda.

Menige gemeente maakt zich zorgen over het volle stroomnet, alhoewel er ook gemeenten zijn (Rotterdam en Den Haag) die daar nauwelijks last van hebben. Tilburg zegt tijdig met hun netbeheerder Enexis een plek op het stroomnet te hebben kunnen regelen. Maastricht erkent dat netcongestie een zorg is, maar verwijst de vraag of dat ook tot problemen gaat leiden voor de stad door naar de netbeheerder.

Verschillende gemeenten vrezen voor de kosten, ook omdat een gemeente geen subsidie kan krijgen voor de aanschaf van de eigen wagens. Ook is er zorg over de relatief geringe kracht die elektrische truck levert: bij het optillen van afvalbakken en het persen in een wagen is veel stroom nodig.

Aanpassen werkroosters

De gemeente Rotterdam onderzoekt of de gemeentelijke elektrische vrachtwagens ook op andere manieren kunnen worden ingezet: "Dit betekent het aanpassen van werkroosters en bedrijfsprocessen."

Arnhem gaat in op de uitdaging voor bedrijven: "De invoering van de zero-emissiezone betekent een omslag voor veel ondernemers. Ze moeten bijvoorbeeld nieuwe voertuigen aanschaffen en hun bedrijfsvoering aanpassen. Dat vraagt om een goede voorbereiding. De gemeente gaat daarom met ondernemers én binnenstadsbewoners in overleg."

Randvoorwaarden niet in orde

Dat is ook de hoop van MKB-Nederland. De branchevereniging voor het midden- en kleinbedrijf zegt dat bedrijven wel willen, maar dat ze ook de mogelijkheid moeten hebben om die stap te kunnen zetten. "Dat is niet voor elke ondernemer zomaar mogelijk", zegt een woordvoerder, "Hoe zit het met een parketlegger wiens bus zwaarbeladen is, wat veel effect heeft op de actieradius van een elektrische bus? En kan een visverkoper straks opladen bij de markt?"

De overheid moet volgens MKB-Nederland de randvoorwaarden als laadinfrastructuur en aansluitingen op orde hebben. "En dat is nu nog lang niet overal het geval. Vrijstellingen en ontheffingen zijn belangrijk om op een goede manier naar de zero-emissiezones toe te groeien."