Droogte, wind en invasieve planten zijn voedingsbodem voor branden op Maui

De natuurbranden op het Hawaïaanse eiland Maui woeden nog altijd voort en hebben inmiddels al aan zeker 55 mensen het leven gekost. Grote vraag is hoe de branden zijn ontstaan en hoe ze zich in zo'n snel tempo hebben kunnen verspreiden. Een giftige combinatie van omstandigheden vormde de voedingsbodem voor de branden.

De eerste boosdoener is de droogte in Hawaï van de afgelopen tijd. "Voorafgaand aan deze branden is er een periode geweest waarin het meerdere maanden behoorlijk droog was", vertelt weerman Peter Kuipers Munneke. "De meerjarige trend laat zien dat dit gebied droger lijkt te worden. Dat is een klimaatsignaal."

Klimaatverandering kan dan ook hebben bijgedragen aan de branden. Het zorgt voor langere, intensere periodes van warmte. Iets wat in Hawaï ook het geval was.

Wind

Daar komt bovenop dat de verwoestende wind het vuur in een ongekend hoog tempo verspreidt. Het gaat om een föhnwind die over de West Maui Mountains is getrokken. Dat gebeurt vaker, maar de wind is dit keer buitengewoon sterk. "De oorzaak van die extreem sterke wind blijft nog gissen", zegt Kuipers Munneke.

De laatste factor is het gevolg van mensenwerk. De branden woeden op droge grasvlaktes waar vroeger een tropisch regenwoud was. Dat regenwoud is gekapt om ruimte te bieden aan plantages van suikerriet, ananas en voor veeteelt. Een deel van die plantages is inmiddels verlaten en wordt overwoekerd door invasieve grassoorten die er niet thuishoren. En die branden maar wat graag.

"Invasieve soorten zijn meestal snelgroeiende soorten die aangepast zijn aan open plekken, aan verstoorde omstandigheden", vertelt hoogleraar tropische bosecologie Lourens Poorter. "Ze vormen geen dichte vegetatie en zorgen voor een open, drogere omgeving. Daardoor kunnen ze sneller branden."

Invasieve soorten verdringen inheemse planten

In Hawaï zijn van nature arme bodems met weinig fosfor. Ieder eiland van Hawaï heeft speciale inheemse planten die op die bodems zijn aangepast. "Die worden nooit geconfronteerd met andere soorten die op het vasteland groeien. Door bebouwing en toerisme hebben mensen zaden uit hun eigen gebieden meegebracht. Inheemse plantensoorten worden daardoor weggedrukt."

Volgens Poorter zitten de eilanden in een vicieuze cirkel. "De invasieve soorten hebben baat bij de brand, want er ontstaat weer een open plek. De as is vruchtbaar, dat vormt een goed kiembed. Het is dus dweilen met de kraan open."

Zo'n 26 procent van de staat Hawaï is inmiddels overgenomen door deze begroeiing, zegt Elizabeth Pickett van de Hawaii Wildfire Management Organization tegen CBS News. Volgens haar is het dan ook geen verrassing dat de brand zich in zo'n rap tempo verspreidt.

Zien aankomen

Daar sluit Poorter zich bij aan. "Zijn invasieve soorten een probleem? Ja. Hebben ze het zien aankomen? Ja", zegt hij stellig.

Hij maakt zich dan ook zorgen over de toekomst van de eilanden. "Het probleem met de eilanden is dat er veel ontwikkelingsprojecten gaande zijn. Daardoor zijn er steeds meer open plekken en is er steeds meer verstoring. De van nature arme bodems worden steeds vaker verrijkt met ons afval. Daardoor verdwijnt de oorspronkelijke vegetatie."

Inwoners van Hawaï vertellen hoe het vuur op hen afkwam: