Kritiek op Amerikaanse clustermunitie voor Oekraïne: 'Moet direct stoppen'

Het Amerikaanse besluit om clustermunitie te gaan leveren aan Oekraïne stuit op kritiek van bondgenoten en (hulp)organisaties. Het gebruik van de wapens is internationaal omstreden. Meer dan honderd landen hebben een verdrag ondertekend tegen het gebruik van clustermunitie.

President Biden kondigde vrijdag aan dat de clustermunitie onderdeel is van een nieuw pakket aan wapensteun voor Oekraïne. Hij vond het een moeilijk besluit: "Het duurde even voordat ik overtuigd was", zei hij tegen CNN. Biden zegt dat hij het met bondgenoten heeft overlegd. "De munitie van de Oekraïners raakt op." Volgens de president zijn de clusterbommen nodig om oprukkende Russische tanks te stoppen.

Wanneer clustermunitie ontploft, valt het uiteen in talloze kleinere explosieven. Deze fragmenten kunnen ook jaren later nog exploderen. Daarom vormen ze volgens mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch een groot risico voor inwoners van een getroffen gebied, die bijvoorbeeld terugkeren naar huis na de strijd.

Een Duitse regeringswoordvoerder zegt begrip te hebben voor de beslissing van de VS, maar benadrukt dat Duitsland niet van plan is clusterbommen te leveren aan Oekraïne. Spanje is kritischer op de VS. "Nee tegen clustermunitie en ja tegen het legitiem verdedigen van Oekraïne, dus zonder clusterbommen", zegt de Spaanse defensieminister Robles.

De mensenrechtenafdeling van de Verenigde Naties zei vrijdag dat het gebruik van clustermunitie "direct moet stoppen". NAVO-chef Stoltenberg zegt dat de NAVO geen standpunt inneemt en dat bondgenoten er zelf over moeten beslissen.

Het Verenigd Koninkrijk geeft na de VS de meeste militaire steun aan Oekraïne. De Britse premier Sunak zegt dat het Verenigd Koninkrijk in elk geval niet van plan is ook clustermunitie te leveren. "We hebben een verdrag getekend dat het produceren en inzetten van clustermunitie verbiedt", zegt Sunak. "We zullen Oekraïne blijven steunen, maar dat doen we met zware gevechtstanks en langeafstandswapens."

Meerderheid landen tegen clustermunitie

Sunak verwijst naar het Verdrag inzake Clustermunitie, CCM, waar 123 landen hun handtekening onder hebben gezet. Bijna alle landen hebben dat verdrag ook geratificeerd. Ze hebben daarin afgesproken geen clustermunitie te gebruiken, maken, aan te kopen, op te slaan of te transporteren.

Ook Nederland heeft zich daar aan verbonden. De Verenigde Staten, Rusland en Oekraïne hebben het verdrag niet ondertekend. Eerder deze week stelde Human Rights Watch dat Rusland in de oorlog tegen Oekraïne op grote schaal gebruikmaakt van clustermunitie, met vele honderden doden tot gevolg. Op kleinere schaal heeft ook Oekraïne dat gedaan.

De Oekraïense president Zelensky zegt op Twitter dat hij blij is met de Amerikaanse clustermunitie die onderweg is:

Volgens de Amerikaanse veiligheidsadviseur Sullivan is er uitgebreid overleg met bondgenoten voorafgegaan aan de beslissing van de VS. Hij stelt dat ook bondgenoten die het CCM-verdrag hebben getekend, het besluit begrijpen. "Ze begrijpen dat er een verschil is tussen Rusland dat clustermunitie gebruikt om Oekraïne aan te vallen en Oekraïne dat clustermunitie gebruikt om zichzelf en zijn burgers te verdedigen", zegt Sullivan.

Het Rode Kruis is bang voor een grote hoeveelheid onontplofte bommen die achterblijven als burgers na de strijd weer terugkeren. Maar de Amerikaanse staatssecretaris van Defensie Kahl probeert die vrees weg te nemen. Hij zegt dat Amerika de modernste clustermunitie levert aan Oekraïne. Uit uitgebreide testen zou zijn gebleken dat daarmee relatief weinig onontplofte explosieven blijven liggen.