Foto-actie in Amsterdam voor in Rusland gedetineerde journalist Evan Gershkovich

• 

  Iris de Graaf

  correspondent Rusland

Al honderd dagen zit hij vast in de zwaarbeveiligde Lefortovo-gevangenis in Moskou. Wall Street Journal-journalist Evan Gershkovich komt zijn dagen door met boeken lezen in zijn cel en af en toe een luchtje scheppen op een binnenplaats. En met het lezen van brieven en foto's die vanuit de hele wereld naar hem worden gestuurd.

Om hem op deze dag een hart onder de riem te steken verzamelden alle journalisten die werken in het kantoor van DPG Media in Amsterdam zich op de trappen bij de ingang van het gebouw.

En dat zijn er nogal wat: tientallen Russische journalisten van The Moscow Times en TV Rain, die sinds het begin van de oorlog Rusland noodgedwongen hebben moeten verlaten. Maar ook Nederlandse journalisten van onder meer de Volkskrant, Trouw en Het Parool kwamen hun steun betuigen. De boodschap op de bordjes die iedereen vasthoudt is helder: #IStandWithEvan.

'Hartverwarmend'

"Het is hartverwarmend hoe de Nederlandse collega's meeleven met ons en met Evan", vertelt organisator van de actie en uitgever van The Moscow Times Derk Sauer. Na de oorlog haalde hij zijn gehele redactie naar Amsterdam, waar ze sindsdien kosteloos vanuit het kantoor van DPG Media mogen opereren. "Daar zijn we heel dankbaar voor. Nog steeds sluiten Russische journalisten zich bij ons aan, we hebben inmiddels tientallen Russische journalisten onder één dak. En allemaal voelen we intens mee met het lot van Evan."

Eerder deze week organiseerden ook The Wall Street Journal en The Boston Globe zo'n photobomb voor Gershkovich. "Dan kunnen wij natuurlijk niet achterblijven", aldus Sauer.

Gershkovich begon zijn carrière in Rusland bij The Moscow Times, waar hij praktisch geadopteerd werd door de familie Sauer. "Hij kwam in z'n eentje naar Moskou, en werd al snel de beste vriend van mijn zoon Pjotr. Hij ging altijd mee op vakanties. Dus naast dat hij onze collega is, hebben we ook echt een persoonlijke band met hem", vertelt Sauer.

De actie van vandaag is echter vooral bedoeld om zijn zaak onder de aandacht te houden: "De media-aandacht ebt een beetje weg. En in Rusland zijn ze nou eenmaal voorzichtiger met mensen waar veel om te doen is, die behandelen ze fatsoenlijker. Anders verdwijn je gewoon anoniem in het gevangenissysteem."

Pjotr Sauer, die vrijwel wekelijks contact heeft met Gershkovich via briefwisseling, vertelt dat de situatie nu pas echt moeilijk wordt voor zijn beste vriend. "Na 100 dagen in de gevangenis verdwijnt de adrenaline, de rush. Evan komt in een routine. Zo'n foto krijgen van alle collega's die hem steunen heeft hij nu harder nodig dan in het begin."

Gevangenenuitruil

Afgelopen maandag mocht de Amerikaanse ambassadeur Gershkovich opzoeken in de gevangenis, voor het eerst sinds april. Anderzijds mocht de Russische ambassadeur voor het eerst een Russisch staatsburger in de Amerikaanse gevangenis bezoeken: cybercrimineel Vladimir Doenajev.

Naar aanleiding van deze consulaire bezoekjes werd Kremlinwoordvoerder Peskov gevraagd of dit duidt op een mogelijke gevangenenuitruil tussen Gershkovich en Doenajev. Peskov benadrukte dat er "gesproken wordt" met de VS, en dat het Kremlin "de deur voor dit soort gesprekken openhoudt". Maar, benadrukte hij, "dit soort gesprekken vindt alleen achter gesloten deuren plaats".

"Het feit dat er over Evan wordt gesproken is al positief", vindt Pjotr. "Maar alles gebeurt in de krochten van het Kremlin, het kan nog wel jaren gaan duren voor een uitwisseling ook echt plaats kan vinden." Gershkovich moet daar in theorie eerst officieel voor worden berecht. Maar de behandeling van zijn zaak wordt constant uitgesteld. De eerste inhoudelijke zitting staat gepland in augustus, "maar dat gaat ongetwijfeld weer later worden", aldus beide Sauers.

De arrestatie van de 31-jarige Gershkovich veroorzaakte een schokgolf onder journalisten in Rusland. Door de beschuldigen van spionage hangt hem tot 20 jaar celstraf boven het hoofd. Gershkovich en zijn werkgever, The Wall Street Journal, ontkennen de beschuldigingen. De Amerikaanse regering verklaarde vrij snel na zijn arrestatie dat de journalist ten onrechte wordt vastgehouden. De Russische autoriteiten hebben tot nu toe geen bewijs geleverd dat de spionagebeschuldigingen ondersteunt.

"Evan zelf weet niet eens waar hij precies voor wordt berecht", vertelt Pjotr. Net als veel politiek gevangenen in Rusland heeft hij zelf geen inzage in zijn dossier. Ook mogen zijn advocaten niets delen omdat zijn zaak tot 'staatsgeheim' is bestempeld. "Ze moeten heel voorzichtig zijn - als de advocaten staatsgeheimen delen, kunnen ze zelf ook in de gevangenis belanden."

De foto vanaf de DPG-redactie in Amsterdam is inmiddels onderweg naar de Lefortovo-gevangenis. "We hopen dat het hem steun biedt, en dat hij zich gedragen voelt", zegt Pjotr. "Ook gaan we door met het schrijven van brieven. Want hoe langer het duurt, hoe harder hij die nodig heeft om sterk te blijven."