Groen licht voor burgerforum over klimaat, maar ook vrees voor mislukking

Er komt een Burgerforum Klimaat, waarin een groep burgers met de politiek kan meepraten over klimaatbeleid. Het kabinet kan de gewogen loting van 175 deelnemende burgers in gang gaan zetten, nu de Tweede Kamer groen licht heeft gegeven voor het forum.

In het Kamerdebat vanavond over het burgerforum was er naast enthousiasme ook veel twijfel te horen en uitten Kamerleden hun vrees voor een mislukking. Als te weinig mensen zich vertegenwoordigd voelen of als de politiek de adviezen van het burgerforum naast zich neerlegt, voedt dit juist het wantrouwen, zo zeiden verschillende Kamerleden.

Niet mee bemoeien

Ook werden kanttekeningen geplaatst bij de vraagstelling die wordt voorgelegd aan het burgerberaad. Die vraag luidt: 'Hoe kunnen we als Nederland eten, spullen gebruiken en reizen op een manier die beter is voor het klimaat?'

SP-Kamerlid Renske Leijten vond die vraag beperkend. "Het gaat toch weer over de eigen consumptie met dat oude motto 'Een beter milieu begint bij jezelf.'", zei ze. "Maar als u onder de rook van weet ik wat voor fabriek woont dan is het 'Nee, daar gaat het nu niet over'."

Leijten vond ook dat het kabinet zich niet moest bemoeien met wie de voorzitter wordt van het forum, zoals in de huidige opzet wel het geval is. De SP is vanwege de bezwaren op dit moment nog geen voorstander, zei ze.

De Partij voor de Dieren is in principe voor, mits goed georganiseerd. "Anders zorgt het juist voor afbraak van het vertrouwen", zei PvdD-Kamerlid Christine Teunissen. "Bijvoorbeeld als niet duidelijk is wat je met het advies van de burgers doet of geen enkele uitkomst overneemt."

Verder vroeg ze zich hardop af wat er zou gebeuren als er voor de burgervoorstellen geen meerderheid in de Tweede Kamer was. Daar kwam in het debat geen duidelijk antwoord op. Geen van de politieke partijen wilde garanderen altijd voor zo'n voorstel te zullen stemmen.

De ministers Jetten voor Klimaat en Energie en Bruins Slot van Binnenlandse Zaken verdedigden hun opzet. Het gaat om een uitwerking van een advies uit 2021 om mensen meer te betrekken bij de ingrijpende klimaatmaatregelen.

Ze legden uit dat er geloot wordt uit een zo representatief en divers mogelijke groep mensen. Uit die groep mensen die reageert op de loting worden vervolgens 175 deelnemers geselecteerd. Daarbij wordt gekeken naar geslacht, opleiding, woonplaats, leeftijd, migratieachtergrond en mening over het klimaatbeleid. Het forum moet zo uiteindelijk een afspiegeling van Nederland worden.

Deelnemers krijgen een onkostenvergoeding, reiskostenvergoeding en kinderopvang en hulp bij de toegankelijkheid als dat nodig is. Zij mogen deskundigen en adviseurs raadplegen naar eigen keuze om de kernvragen te beantwoorden met oplossingen. Het is niet de bedoeling dat allerlei lobbyisten zich op de deelnemers storten.

Het kabinet werft zelf een onafhankelijke voorzitter en secretaris. Bruins Slot: "Dat moet een gedragen leider zijn, want het is een hele grote klus. Als er iemand tussen die 175 mensen zit die het wil doen is dat ook goed, maar dat vraagt dan veel van de ondersteuning."

Kritiek op tijdpad

Na de instelling van het burgerforum zijn er minstens acht maanden nodig voor de voorbereiding. Dan kan het project rond maart 2024 starten voor de duur van zes maanden.

Dit tijdpad riep bezwaren op in de Kamer. In maart 2025 zijn er Tweede Kamerverkiezingen. De adviezen en de reactie van het kabinet vallen dan in campagnetijd. GroenLinks-Kamerlid Suzanne Kröger: "Erkennen de ministers dat het zo wel heel politiek wordt?"

Minister Jetten zag hier geen probleem in. "De politieke partijen zijn vlak voor de verkiezingen bezig met het schrijven van verkiezingsprogramma's. Ze kunnen alle ideeën daar misschien in meenemen."