Netbeheerders hoeven leveren van stroom niet altijd meer te garanderen
Netbeheerders mogen voortaan in hun contracten met bedrijven voor energieaansluitingen opnemen dat stroom niet altijd volledig beschikbaar is. Ook kunnen bedrijven hun energieaansluiting voor een bepaald deel van de dag kwijtraken als ze deze langdurig gedurende dat dagdeel niet gebruiken.
De Autoriteit Consument & Markt (ACM) staat voortaan namelijk toe dat netbeheerders werken met flexibele contracten. De bedoeling is dat zo meer ruimte gecreëerd wordt op het stroomnet.
Vraag en aanbod niet in balans
Door de energietransitie neemt de vraag naar elektriciteit snel toe. De groei van zon- en windenergie moet deze vraag opvangen, maar door een tekort aan aansluitingen lukt het niet al die opgewekte stroom op het netwerk te krijgen.
De contracten mogen zogenaamde 'alternatieve transportrechten' bevatten: de netbeheerder en de klant spreken dan af dat een energieaansluiting niet de hele dag volledig gebruikt kan worden. Dat moet er voor zorgen dat het bestaande stroomnet efficiënter gebruikt wordt.
ACM-bestuurder Manon Leijten: "Zo kunnen er meer partijen toegang krijgen tot het net. Zonneparken, windmolens en batterijsystemen kunnen dan sneller worden aangesloten. De extra ruimte kan ook gebruikt worden voor verbruikers die willen overschaken van fossiele brandstoffen naar duurzaam opgewekte elektriciteit. Dit is belangrijk voor de energietransitie."
Hoe het komt dat het elektriciteitsnetwerk verstopt raakt, zie je in deze video:
Hoogleraar complexe energietransities aan de TU Delft Laurens de Vries waarschuwt al jaren voor verstopping op het elektriciteitsnetwerk. Volgens hem is ingrijpen, zoals de ACM nu doet, onvermijdelijk: "Door elektrificatie is er zoveel meer vraag naar stroom. Ook het aanbod van stroom neemt weliswaar snel toe, maar het lukt momenteel niet om daarvoor voldoende aansluitingen bij te bouwen."
De hoogleraar denkt dat we moeten wennen aan het idee dat stroom niet op elk gewenst moment voor iedereen beschikbaar is. De Vries denkt dat flexibelere contracten voor energielevering een uitweg kunnen bieden, met name voor bedrijven: "Hiermee zou de netbeheerder kunnen afspreken dat de klanten niet altijd van stroom gebruik kunnen maken, bijvoorbeeld in ruil voor lagere aansluittarieven."
Use it or lose it
Het moet ook mogelijk worden voor netbeheerders om energieleveranties te beperken als een bedrijf deze langere tijd niet gebruikt. Dit wordt use-it-or-lose it (UIOLI) of Gebruik Op Tijd Of Raak het Kwijt (GOTORK) genoemd.
Hans Grünfeld van de Vereniging voor Energie, Milieu en Water (VEMW) vertegenwoordigt de energie-intensieve industrie in Nederland. Hij is verbaasd over de nieuwe regels: "De netbeheerder moet zorgen voor voldoende capaciteit en aansluiting. Dat is een maatschappelijke taak. Er is niet tijdig geïnvesteerd in het stroomnetwerk. Dan verwacht je dat de toezichthouder ingrijpt. En nu wordt het de industrie verweten dat ze niet meedenkt met oplossingen voor energiebesparing."
Al langer mogen netbeheerders voorrang geven aan afnemers met een maatschappelijke functie. Denk daarbij aan ziekenhuizen, scholen en woningbouw. Grünfeld noemt dat een hellend vlak: "Er wordt een karikatuur van de werkelijkheid geschetst. Alsof het casino stroom wegkaapt van ziekenhuizen. Het is volstrekt onduidelijk waar die prioritering op gebaseerd wordt. Een raffinaderij kan niet zo maar even afgeschakeld worden." VEMW bekijkt nog of ze de nieuwe regels juridisch kan aanvechten.