Extra vakantie omdat je de trein pakt: groene arbeidsvoorwaarden meer in trek

• Charlotte Klein

  redacteur Economie

Een extra vakantiedag voor wie met de trein op vakantie gaat of naar een klimaatdemonstratie, vegetarische lunches op kantoor of geld voor het verduurzamen van je huis. Bedrijven zijn meer bezig met het 'vergroenen' van arbeidsvoorwaarden, meldt werkgeversorganisatie AWVN na eigen onderzoek.

Hoewel de enquête niet representatief is (de helft van de leden reageerde, en dan vooral bedrijven die 'groen gedrag' willen belonen) bevestigt de uitkomst volgens de AWVN het gevoel dat veel grote werkgevers de arbeidsvoorwaarden vergroenen of dat willen. Zij worden gezien als de voorhoede en een stimulans voor andere bedrijven.

Jonge idealistische werknemers

Jurist Savannah Koomen, bedenker van De Groene Arbeidsovereenkomst, ondersteunt bedrijven in het proces. Ze ziet de extraatjes niet als een lokkertje in tijden van krapte. "Ik zie vooral dat jonge idealistische werknemers dit bij hun werkgever aankaarten. Die kijken dan wat mogelijk is. Of het zijn bedrijven die hun eigen maatschappelijke visie willen laten doorsijpelen in hun arbeidsvoorwaarden."

Volgens de AWVN hebben de meeste bedrijven tot nu ingezet op duurzaam mobiliteitsbeleid - daarin mede gestimuleerd door de overheid. Het kan dan gaan om het aanbieden van een elektrische auto of een aantrekkelijke fietskilometervergoeding.

Een ander voorbeeld: advies- en ingenieursorganisatie Arcadis heeft bewust zijn elf kantoren naast intercity-stations gebouwd. Medewerkers krijgen een ov-kaart die ze ook privé mogen gebruiken. Verder is de thuiswerkvergoeding iets verhoogd, want "niet reizen is het duurzaamst."

Vrije dag voor klimaatdemonstratie

Niet veel bedrijven bieden extra vakantiedagen aan (als vergoeding voor extra reistijd) als een werknemer met de trein op vakantie gaat in plaats van met de auto of het vliegtuig. "Maar daar is wel belangstelling voor", zegt Koomen. "Ik merk bij werkgevers wél veel weerstand om bijvoorbeeld een vrije dag aan te bieden voor het bezoeken van een klimaatdemonstratie."

De Roos Advocaten geeft onder meer voor treinvakanties jaarlijks twee extra vakantiedagen. En wie een jaar lang duurzaam reist, krijg 8,2 in plaats van 8 procent vakantiegeld. "Groen gedrag wordt beloond", zegt directeur Joni Uhlenbeck. Het kost het bedrijf wel extra geld, want fiscaal aftrekbaar is de beloning niet. "Maar onze werknemers worden er blijer van en dat levert indirect natuurlijk ook wat op."

Weerstand

Uhlenbeck kan zich voorstellen dat dit voor een klein bedrijf van groene signatuur makkelijker is om te doen dan voor grote bedrijven, waar niet iedereen hetzelfde denkt over duurzaamheid. Koomen bevestigt dat. Bedrijven vragen haar om met werknemers te praten en hun wensen in kaart te brengen.

"'Waar bemoeit mijn werkgever zich mee?', die vraag krijg ik wel eens", zegt ze. "Daarom is het belangrijk om arbeidsvoorwaarden passend te maken, ook voor mensen die niet kunnen of willen verduurzamen. Zodra je iets gaat opleggen, krijgen mensen weerstand. En je wil ze juist meekrijgen."

Als voorbeeld noemt Koomen bedrijven die woon-werkverkeer met de fiets beter vergoeden dan met de auto. "Dat moet je niet laten gelden voor mensen die ver weg wonen en geen alternatief hebben. Het moet eerlijk en passend zijn."

In de 'groene' praktijk is dat niet altijd het geval, zegt Koomen. "Dan concludeert een werkgever: sorry, maar dit past bij onze visie, dit duwen we door."

Zo'n groot bedrijf is verzekeraar Achmea. De 12.000 vaste medewerkers kunnen een klimaatbudget van 2500 euro aanvragen om hun woning te verduurzamen. "Mensen zijn voor het overgrote deel positief", zegt arbeidsvoorwaardenmanager Sander van Ekeren. "Maar is er altijd wel iemand die er anders naar kijkt."

In een 'klimaatwinkel' kunnen werknemers met hun budget zonnepanelen of isolatie aanschaffen. Omdat niet iedereen een koopwoning heeft, zijn er ook elektrische fietsen of zuinig witgoed te koop. Achmea geeft hier naar eigen zeggen 42 miljoen euro aan uit.

Een werkgever die stimuleert om privé een huis te verduurzamen, gaat dat niet te ver? "Wij vinden van niet", zegt van Ekeren, "Sinds corona werken meer mensen thuis. Wij willen ervoor zorgen dat ze thuis ook een duurzame werkplek hebben. En vaste lasten omlaag brengen, helpt medewerkers ook in hun portemonnee."

Complexe regelingen

Er is dus belangstelling voor het vergroenen van arbeidsvoorwaarden. Maar het is soms complex en kostbaar om wensen uit te voeren, zegt zowel Koomen als de AWVN.

Vooral de werkkostenregeling (WKR) wordt als vervelend ervaren. Fietsen, feestjes en kerstpakketten: het komt allemaal uit hetzelfde potje, en je kunt het geld maar één keer uitgeven. De AWVN zegt dat wat dat betreft de bal bij de overheid ligt. "Die kan het makkelijker en voordeliger maken, zodat meer werkgevers de ruimte krijgen om met vergroening van arbeidsvoorwaarden aan de slag te gaan."