Belgische hulpverlener thuis na gevangenschap Iran: 'Maakt al grapjes'
De Belgische hulpverlener Olivier Vandecasteele is sinds gisteravond terug in België. Vandecasteele zat sinds februari vorig jaar vast in de beruchte Evin-gevangenis in de Iraanse hoofdstad Teheran. Na bemiddeling van Oman werd hij vrijgelaten.
Vanuit Teheran werd Vandecasteele overgebracht naar de Omaanse hoofdstad Muscat. Rond 21.30 uur landde de Belg op de militaire luchthaven in Melsbroek, waar hij werd onthaald door vrienden en familieleden.
Dit zijn beelden van dat bijzondere moment:
Na zijn aankomst sprak hij volgens de Belgische omroep VRT kort met enkele kabinetsleden, onder wie premier De Croo. "Hij verkeert in goede gezondheid en maakt al grapjes", zei de Belgische minister van Buitenlandse Zaken Lahbib na afloop van dat gesprek. Tijdens de vlucht van Iran naar België belde de hulpverlener al met koning Filip.
Persconferentie
Bij een speciaal ingelaste persconferentie was Vandecasteele vandaag zelf niet aanwezig. Volgens de woordvoerder van de familie is de Belg tijdens zijn gevangenschap erg vermagerd. De komende periode moet hij medisch worden onderzocht, ook vindt er psychologisch onderzoek plaats. "Maar zijn mentale toestand is tamelijk positief."
Volgens de woordvoerder werd Vandecasteele in de cel verteld dat hij meteen zijn spullen moest inpakken. "Hij werd in een auto gezet en wist niet waar hij naartoe ging. Maar toen hij op de luchthaven aankwam, wist hij meteen dat hij naar een ander land zou worden gebracht."
Vandecasteele werkte in Iran voor de humanitaire non-profitorganisatie Relief International en werd door de Iraanse revolutionaire garde opgepakt, formeel op beschuldiging van spionage en witwassen. Hij werd twee keer veroordeeld: in december 2022 kreeg hij een celstraf van 28 jaar opgelegd, die in januari dit jaar werd opgehoogd tot 40 jaar.
Volgens Justitieminister Van Quickenborne werd Vandecasteele veroordeeld als vergelding voor de straf die België vorig jaar oplegde aan de Iraanse diplomaat Assadollah Assadi. Die laatste werd in 2021 tot twintig jaar cel veroordeeld voor betrokkenheid bij een verijdelde aanslag op een bijeenkomst van een Iraanse oppositiegroep met duizenden aanwezigen. Assadi smokkelde een bom mee in zijn diplomatieke bagage, die niet geïnspecteerd mag worden.
Omstreden ruil
Vandecasteele werd vastgehouden in de Evin-gevangenis, waar het Iraanse regime dissidenten opsluit. In de gevangenis is sprake van ernstige mensenrechtenschendingen.
Lange tijd onderhandelde België met Iran over het terughalen van Vandecasteele. Het Belgische parlement hoopte hem via een omstreden uitwisselingsverdrag (de Iran-deal) terug te krijgen: de hulpverlener zou worden uitgeruild tegen Assadi, ondanks bezwaren van de officieuze Iraanse oppositie in het buitenland.
Afgelopen maart maakte het Grondwettelijk Hof de weg vrij voor de Iran-deal, maar verwacht werd dat de uiteindelijke uitruil vertraagd zou worden vanwege rechtszaken. Omdat in België de vrees bestond dat Vandecasteele de doodstraf zou krijgen, greep de Belgische regering volgens Vlaamse media naar een grondswetartikel om de uitruil er versneld door te krijgen.
Volgens Iraanse staatsmedia kwam Assadi gisteren in Teheran aan. De Iraanse oppositie heeft zijn vrijlating sterk veroordeeld: "Het Iraanse verzet veroordeelt krachtig de vrijlating van de terroristische diplomaat Assadollah Assadi en zijn terugkeer naar Iran onder het bewind van de mullahs", schreef de Nationale Raad van Verzet van Iran gisteren in een reactie.
