Casablanca staat stil bij bloedigste aanslagen in Marokkaanse geschiedenis

• Samira Jadir

  correspondent Marokko

Het is exact 20 jaar geleden dat Marokko's grootste stad werd opgeschrikt door een bloedige terreuraanslag. Twaalf zelfmoordterroristen lieten hun bommen afgaan op verschillende plekken in Casablanca en maakten daarmee 33 slachtoffers. Hoewel de stad verder lijkt te zijn gegaan, staat de tijd voor de slachtoffers en nabestaanden nog altijd stil.

"Ik word nog elke dag geconfronteerd met mijn grote verlies", vertelt de 66-jarige Souad El Khammal. In haar woonkamer hangt op een prominente plek een schilderij van haar man en wordt ze tevens omringd door foto's van haar zoon Tayib.

Een onbezorgd avondje uit in het Spaanse restaurant Casa de España nam voor hen een bizarre wending toen drie zelfmoordterroristen op de avond van 16 mei 2003 het restaurant binnendrongen. El Khammal was met haar dochter in Parijs toen ze te horen kreeg dat haar echtgenoot was overleden en haar 17-jarige zoon Tayib in het ziekenhuis lag. Na een week overleed ook hij aan zijn verwondingen.

Nog steeds probeert ze elke vrijdag hun graven te bezoeken. "Het troost mij om daar te zijn en met ze te praten", vertelt ze. Als voorzitter van de Marokkaanse vereniging van terrorismeslachtoffers komt El Khammal op voor de belangen van lotgenoten en zet ze zich in voor de preventie van aanslagen.

"Ik vertel mijn verhaal op scholen zodat kinderen weten wat de gevolgen van radicalisering kunnen zijn. Ook druk ik ouders en onderwijzers op het hart dat ze goed in de gaten moeten houden wat hun kinderen te zien krijgen op het internet."

Volkswoede

Naast de explosies in het Spaanse restaurant, waren er ook zelfmoordaanslagen bij een Joods restaurant, een Joodse begraafplaats en een hotel. De keuze van de doelwitten deed vermoeden dat de daders het vooral op westerlingen en Joden hadden voorzien.

Het overgrote deel van de slachtoffers was echter Marokkaan en moslim, wat alleen maar bijdroeg aan de volkswoede die direct na de aanslagen op gang kwam. Hoe konden deze terroristen uit geloofsovertuiging hun eigen geloofsgenoten vermoorden?

Wijk op de schop

De tragedie in Casablanca was voor de Marokkaanse overheid het startsein van een nieuwe rigoureuze aanpak om terrorisme te bestrijden. De antiterrorismewet werd aangescherpt en in korte tijd werden er 3000 salafisten opgepakt. Dit kwam Marokko op flinke kritiek te staan van verschillende mensenrechtenorganisaties.

De daders waren jonge mannen uit de sloppenwijken van Sidi Moumen, een wijk in het noorden van Casablanca. Een gemarginaliseerd deel van de stad waar de jongeren toentertijd geen toekomstperspectief hadden. De jongens waren tussen de 20 en 23 jaar en werden door een lokale terroristencel gerekruteerd. Er werd hen een beter leven beloofd, maar dan in het hiernamaals.

De 39-jarige Sophia Akhmisse beheert het cultureel centrum Les étoiles in Sidi Moumen, dat naar aanleiding van de aanslagen is opgericht door de Marokkaanse filmmaker Nabil Ayouch. Hier kunnen de jongeren uit de buurt onder andere piano- en danslessen volgen. "Er is een Marokko van voor en na de aanslagen van Casablanca", vertelt Akhmisse.

"De overheid heeft voor een deel de problemen in de achtergestelde wijken aangepakt. Sindsdien heeft Sidi Moumen een tramlijn gekregen die de wijk met de rest van Casablanca verbindt. De mensen kwamen voorheen niet uit de wijk. Ook werd het makkelijker om culturele centra op te richten", aldus Akhmisse.

Volgens haar werkt deze aanpak. "De jongeren hebben een plek waar ze zichzelf kunnen zijn en begeleiding krijgen." Toch betekent het voor Sidi Moumen niet dat alles nu in orde is. Er is nog veel werkloosheid, maar radicale ideeën lijken hier niet echt meer een voedingsbodem te hebben.

Hobby

Ook de 19-jarige Yassin gaat naar het jeugdcentrum van Akhmisse. Hij is blij met het centrum. "Dankzij hen heb ik nu een hobby." Hij leidt ons rond door de wijk die ogenschijnlijk een grote metamorfose heeft ondergaan. Hij vertelt dat een deel van de sloppenwijken is gesloopt en dat er betaalbare woningen voor in de plaats zijn gekomen.

Hoewel Yassin na de aanslagen is geboren, is hij zich ervan bewust dat de daders uit zijn wijk komen. Volgens hem is het alleen niet zo dat er door de wijkbewoners nog dagelijks aan de aanslagen wordt gedacht. "We horen hier elke dag vreselijke verhalen van mensen die iets ergs is overkomen. Maar gelukkig zijn hier niet alleen slechte mensen, maar ook veel goede mensen."