Eerste schadevergoeding België voor 'abnormale hoeveelheden pfas' in bloed

In België moet chemiebedrijf 3M voor het eerst een schadevergoeding betalen aan een gezin vanwege de uitstoot van pfas. De zaak draait om de uitstoot van chemische stoffen door de fabriek van 3M in Zwijndrecht, bij Antwerpen.

In het bloed van de gezinsleden, twee ouders en hun twee kinderen, zijn na een meting abnormaal hoge hoeveelheden pfas gevonden: ze hadden meer dan honderd keer de toegestane hoeveelheid in hun lichaam. Dat is toe te schrijven aan de uitstoot van de 3M-fabriek, oordeelt de kantonrechter in Antwerpen. Ook in de moestuin van het gezin werd pfas gemeten.

De rechter spreekt van "bovenmatige hinder" voor de bewoners. "Deze verhoging en dus ook de hinder is toerekenbaar aan 3M, aangezien is vastgesteld dat het grootste deel van de pfas-verontreiniging in de provincie Antwerpen afkomstig is van 3M."

Het bedrijf moet van de rechter daarom een voorlopige schadevergoeding betalen van 2000 euro. Later kan het bedrag nog stijgen, als verdere schade wordt vastgesteld, zoals lichamelijke schade of waardevermindering van het huis.

Honderden gezinnen in de wachtrij

Volgens advocaat Geert Lenssens, die de eisers bijstond, is er sprake van een Europese primeur en kan de uitspraak belangrijk zijn voor toekomstige rechtszaken. "Dit was een pilot case, een voorbeeldzaak. We hebben deze bewust klein gehouden, omdat je anders een logge rechtsgang krijgt als je met te veel mensen tegelijk gaat procederen. Er staan wel honderden gezinnen in de wachtrij voor een rechtszaak, mogelijk worden dat er nog veel meer na deze uitspraak."

Het gaat Lenssens dan ook niet om de hoogte van de boete die nu is opgelegd. "We wilden nu het accent leggen op de aansprakelijkheid: wie is er verantwoordelijk voor de uitstoot? Het vonnis heeft getoond dat je, zelfs als je een milieuvergunning krijgt, verantwoordelijk blijft voor de gezondheid van de mensen om je heen."

De Vlaamse minister van Omgeving Demir noemt de uitspraak een goede zaak. "Het vergde moed van dit gezin om tegen een multinational als 3M proberen op te boksen. Voor 3M: breng dezelfde moed op om uw verantwoordelijkheid te nemen en u niet te verbergen achter een legertje advocaten. You know what you did."

Gevolgen voor Nederland

De uitspraak in de 3M-zaak kan in theorie gevolgen hebben in Nederland, aangezien de fabriek zo'n 17 kilometer van de Zeeuwse grens ligt. Al moet er eerst gedegen onderzoek worden gedaan onder de bewoners in Zeeuws-Vlaanderen, of zij inderdaad schade hebben opgelopen door de uitstoot van de fabriek.

"Maar de impact van deze zaak in Nederland is zeker interessant", zegt de advocaat. "Nederlanders zouden zich dan ook kunnen verenigen in een massaclaim. Ik denk dat het Belgisch recht daar ook voor gebruikt kan worden."

Voor omwonenden van het chemiebedrijf Chemours in Dordrecht vormt pfas al jaren een probleem. In september zei het RIVM nog dat iedereen die binnen één kilometer van het bedrijf woont, beter geen groenten of fruit uit zijn moestuin kan eten. Er kan niet uitgesloten worden dat dat een effect heeft op de gezondheid.