Gedetineerden gebruiken synthetische cannabis, Trimbos bezorgd

Gedetineerden in Nederland gebruiken synthetische cannabis, die via briefpost de gevangenis wordt binnengesmokkeld. Dit blijkt uit onderzoek van het Trimbos Instituut, dat het drugsgebruik 'zorgelijk' noemt.

Het gebruik van de synthetische cannabinoïden (SCRAs) wordt 'al langere tijd' gezien in buitenlandse gevangenissen, zegt Trimbos. Eind vorig jaar deed het instituut in samenwerking met Correlation - European Harm Reduction Network onderzoek in de Penitentiaire Inrichting (PI) in Ter Apel.

Uit het onderzoek blijkt dat de drugs daar gebruikt worden. SCRAs zijn synthetische cannabis-achtige drugs, dus in een laboratorium gemaakt. De onderzoekers interviewden medewerkers en een aantal gedetineerden en PI-medewerkers trof de stoffen in cellen aan.

Ze worden geïmpregneerd in papier, wat geurloos is. Stukjes briefpapier worden vervolgens in een sigaret gerold.

Lastig te doseren

Gebruikers kunnen zich ontspannen en een roes voelen. "De effecten kunnen echter flink in sterkte en werkingsduur verschillen, en andere bijwerkingen geven die in extreme gevallen zelfs levensbedreigend kunnen zijn", zegt Trimbos.

"Het is lastig te doseren. Je weet als gedetineerde niet wat je krijgt. Soms heeft het geen effect, soms wel en het kan heel slecht voor je zijn", licht drugsonderzoeker Daan van der Gouwe van het Trimbos Instituut toe in het NOS Radio 1 Journaal.

Volgens de onderzoekers is het aannemelijk dat gedetineerden "niet snel bij de medische dienst aankloppen bij drugsgerelateerde gezondheidsklachten, onder meer uit angst voor sancties of stigmatisering."

Op welke schaal het gebruikt wordt, is niet bekend. Maar PI-medewerkers vermoeden dat het het op twee na meest gebruikte middel is, vlak na alcohol. Op nummer 1 staat cannabis, blijkt uit het onderzoek.

De stoffen zijn moeilijker op te sporen dan bijvoorbeeld cannabis of cocaïne. Bij urinecontroles komt het gebruik niet naar boven.

Deur die dichtgaat

Hettie Cremers, advocaat en gespecialiseerd in penitentiair recht vindt het "voor de hand liggend" dat het ook in andere gevangenissen gebruikt wordt. "Die kans lijkt me zeer groot", zegt ze in het NOS Radio 1 Journaal. Cremers ziet wel heil in een aangepaste urinecontrole en het gebruik van digitale post of gekopieerde brieven. "Dan is post een deur die dichtgaat voor het invoeren van deze drugs."

Drugsgebruik in gevangenissen is volgens Cremers "nooit helemaal uit te bannen". Wat volgens haar wel heeft geholpen, is dat het sinds 2019 strafbaar is om verboden spullen de gevangenis binnen te brengen en dat straffen voor gebruikende gedetineerden strenger zijn geworden. "Ik heb tegenwoordig minder van dit soort zaken dan vijf jaar geleden. De strengere maatregelen werken door in mijn werk."

In de PI Ter Apel zitten mensen zonder de Nederlandse nationaliteit die een strafbaar feit hebben gepleegd. In de 29 Nederlandse PI's zaten in 2021 zo'n 30.000 gedetineerden.