Israëliërs en Palestijnen herdenken samen op omstreden bijeenkomst

• Nasrah Habiballah

Israël viert morgen dat het land 75 jaar bestaat. Maar voordat festiviteiten beginnen, worden eerst de doden herdacht die vielen tijdens de oorlogen en bij aanslagen. Met gisteravond in Tel Aviv een bijzondere herdenkingsbijeenkomst: Israëlische nabestaanden kwamen daar samen met Palestijnen van de Westelijke Jordaanoever, die familieleden zijn verloren door de Israëlische bezetting.

Zo'n 150 Palestijnen die afkomstig zijn van de Westelijke Jordaanoever kregen toestemming van Israël om bij de herdenking te zijn. De minister van Defensie wilde ze die toegang eigenlijk weigeren vanwege veiligheidsredenen. Maar een dag voor de herdenking oordeelde het Hooggerechtshof dat dat ongegrond was.

Een van de Palestijnen die toestemming kregen is Layla Al-Sheikh uit Bethlehem. Ze verloor haar baby door een inval van Israëlische militairen in haar huis. Jarenlang wilden ze niks meer met Israëliërs te maken hebben. Maar de ontmoeting met nabestaanden van Israëlische kant hebben haar veranderd: "Voor het eerst zag ik ze als mensen zoals ik. Voor het eerst zag ik dat we dezelfde pijn hebben. Natuurlijk zijn onze omstandigheden anders, maar we zijn allemaal mensen. En er is niks ergers dan je kind verliezen. En dat snappen alleen mensen die datzelfde hebben meegemaakt."

Zoals Robi Damelin, een van de initiatiefnemers van de gemengde herdenking. Zelf verloor ze haar zoon, die door een Palestijn werd doodgeschoten. "Toen ik het nieuws over mijn zoon hoorde zei ik meteen dat ze niemand in zijn naam mochten doden.", zegt ze. Sindsdien zet ze zich in voor bijeenkomsten van nabestaanden van beide kanten. "Wat wij hier doen is een wonder. En dit is niet alleen om een boodschap te geven aan Israël en de Palestijnen, maar het is een boodschap aan de hele wereld."

Initiatiefnemer Damelin praat met een bezoeker op de bijeenkomst in Tel Aviv:

De herdenking is beladen. Zowel Israëliërs als Palestijnen komen aan het woord en delen hun verhaal. Er zijn veel emoties en mensen van beide kanten zoeken steun bij elkaar. Yusra Abdelazis uit Hebron is een van de sprekers. Haar zoon werd voor haar ogen doodgeschoten door Israëlische militairen.

"Het voelde goed om mijn verhaal te vertellen.", zegt ze. "Zo kunnen ze zien dat wij geen terroristen zijn, maar dat wij ook gewone mensen zijn die lijden onder deze situatie. En door mijn verhaal te delen, voel ik mij gesteund, en beter begrepen."

Als ze van het podium komt loopt een Israëlische vrouw op haar af en geeft haar een dikke knuffel. Ze verstaan elkaar niet, maar taal lijkt niet nodig en de Israëlische bezetting lijkt even niet meer te bestaan.

Gehersenspoeld

Toch is er veel kritiek op de gemende herdenking. Vanuit beide kanten is de bijeenkomst omstreden. Veel Palestijnen vinden het niet gepast om Palestijnen die zijn omgekomen door de bezetting samen te herdenken met militairen die onderdeel van die bezetting zijn. En veel Israëliërs zien de omgekomen Palestijnen als terroristen die niet samen met omgekomen militairen en burgers herdacht mogen worden.

Leden van die laatste groep zijn ook naar de herdenking gekomen voor een protestactie. Net buiten de hekken van het afgezette terrein staan een man of 15 met megafoons. Ze maken lawaai en schreeuwen dat de deelnemers verraders zijn.

Ook tijdens de speech van Yuval Sapir, die het heeft over zijn zus die omkwam bij een Palestijnse zelfmoordaanslag. Hij breekt een paar keer en met applaus probeert het publiek hem te steunen om door te gaan. Maar de demonstranten die schreeuwen vanachter de hekken maken het ongemakkelijk.

"Ik heb medelijden met ze", zegt Sapir over de demonstranten achter de hekken. "Ze zijn gehersenspoeld en begrijpen niet dat ze op deze manier alleen maar meer geweld steunen. En het is jammer voor ze dat ze dat niet snappen. Kon ik het ze maar uitleggen, luisterden ze, maar", zegt hij.

Geen feest waard

Ondanks het geschreeuw aan de zijlijn en alle kritiek geeft de gemengde bijeenkomst veel aanwezigen hoop op een betere toekomst. "Ik hoop zo dat de situatie zal veranderen", zegt Abdelazis. "Ik wil zo graag leven in vrede en in vrijheid."

En ook de aanwezige Israëliërs hopen op verandering. Want dat het land morgen 75 jaar bestaat ervaren zij lang niet allemaal als een feest. "Ik hou van mijn land, maar ik wil in een democratisch land leven. Een land waar mijn buren ook vrij zijn, en waar vrede is. Voor mij en mijn kleinkinderen. Dus nee, ik ben niet blij en trots op 75 jaar Israël en wat er gebeurt", zegt Damelin.

Ook voor Sapir voelt het niet als feest: "Voor mij is het geen feest waard. Ik hoop dat we volgend jaar onze 76e jaar mogen vieren, maar dan met een betere situatie voor iedereen."