Nog geen herstel vertrouwen in koning Willem-Alexander na sterke daling in coronajaren
Bij de inhuldiging van koning Willem-Alexander, deze maand tien jaar geleden, was bijna 80 procent van de Nederlanders voorstander van de monarchie. Maar tien jaar later wil nog maar ruim de helft van de bevolking de monarchie behouden. Ook het vertrouwen in Willem-Alexander als koning, dat tijdens de coronacrisis een scherpe daling liet zien, herstelt zich niet. Dat blijkt uit de jaarlijkse NOS Koningsdag-enquête, uitgevoerd door Ipsos.
Volgens de koning vlogen de afgelopen 10 jaar voorbij, maar waarmee precies ook alweer? Koninklijkhuis verslaggever Albert Bos neemt je mee in drie thema's: persoonlijk, politiek en monarchie.
De koning kan rekenen op het vertrouwen van iets minder dan de helft (46 procent) van de bevolking, Dat is ongeveer net zo veel als vorig jaar. In 2020 was dat nog driekwart van de Nederlanders.
Die daling was met name te verklaren door de ophef die ontstond over een vakantie van het koningspaar in Griekenland midden in de coronacrisis.
Koningin Máxima kan op meer vertrouwen rekenen dan de koning (bijna 60 procent) , maar de tevredenheid over haar functioneren is de afgelopen jaren flink gedaald van ruim 80 procent in 2020 naar 64 procent in 2023. Wel vindt een ruime meerderheid dat ze van meerwaarde is geweest in het tienjarig koningschap van Willem-Alexander en dat ze daar een duidelijk eigen stempel op heeft gedrukt.
Zowel de koning als de koningin krijgt een iets lager rapportcijfer dan vorig jaar: een 6,5 voor Willem-Alexander en een 7,3 voor Máxima.
De forse daling van de steun voor de monarchie die in 2021 werd ingezet, is nu afgevlakt: 55 procent van de Nederlanders staat achter de monarchie, een lichte daling ten opzichte van vorig jaar. Onder ouderen blijkt die steun overigens aanzienlijk hoger dan onder jongeren.
De afnemende steun voor het koningshuis past in een bredere maatschappelijke tendens waarin instituties minder steun krijgen onder burgers. Daarbij valt op dat het koningshuis meer vertrouwen krijgt (bijna 40 procent) dan de landelijke politiek (17 procent) en de media (23 procent).
Terugkijkend op tien jaar koningschap vindt de meerderheid (60 procent) dat Willem-Alexander is gegroeid in zijn rol. Vier op de tien Nederlanders vinden dat de koning van meerwaarde is geweest voor het land en dat hij mensen weet te verbinden, maar evenveel mensen zijn van mening dat het koningshuis vaker in opspraak is geweest dan onder koningin Beatrix.
Wat verder opvalt is dat de mate waarin mensen de koning 'meelevend' vinden, verder blijft afnemen. Nog maar 37 procent van de Nederlanders vindt deze eigenschap op koning Willem-Alexander van toepassing.
Prinses Amalia kan rekenen op sympathie en begrip van de bevolking. Velen zien in haar kwaliteiten die haar later tot een goede koningin zullen maken: "intelligente dame", "betrokken en meelevend", "dicht bij het volk", zijn enkele van de reacties.
Maar liefst driekwart van de Nederlanders zou er begrip voor hebben als Amalia vanwege de aanhoudende bedreigingen uit het criminele milieu zou besluiten geen koningin te willen worden.
De prinses woont vanwege die bedreigingen nog thuis en kan niet aan het studentenleven meedoen in Amsterdam. Ruim vier op de tien Nederlanders vinden dat de overheid Amalia koste wat het kost zou moeten beveiligen om dat toch mogelijk te maken.