Olifanten lijken zichzelf te hebben getemd, net als mensen

Olifanten vertonen vriendelijk en sociaal gedrag, behandelen hun jongen met zorg en spelen graag. Alsof ze huisdieren zijn, zou je kunnen zeggen. Zelfs hun dna lijkt in een aantal opzichten op dat van huisdieren. Hoe kan dat? Olifanten hebben zichzelf getemd, net als mensen, denken wetenschappers van het Max Planck Instituut voor Psycholinguïstiek in Nijmegen.

Een bijzondere uitkomst, omdat tot nu toe alleen bij de mens en bij de bonobo's tekenen van zelfdomesticatie zijn gevonden. De onderzoekers hebben hun resultaten gepubliceerd in het wetenschappelijke vakblad PNAS.

Olifanten staan behoorlijk ver af van de mens en andere apen, vertelt hoofdonderzoeker Limor Raviv. De laatste gezamenlijke voorouders van apen en olifanten leefden vele miljoenen jaren geleden. Dat kan in haar ogen betekenen dat veel meer dieren zichzelf hebben gedomesticeerd.

"Er zijn veel mogelijke, interessante kandidaten", legt ze uit. "We zijn nu begonnen met onderzoek naar dolfijnen, walvissen en papegaaien. Er zijn aanwijzingen dat die voldoen aan de criteria voor zelfdomesticatie. De vraag is nu of we dat terug gaan vinden in hun gedrag en in hun genen."

Volgzame genen

Dat is namelijk een andere aanwijzing dat olifanten zichzelf hebben gedomesticeerd: dna. Getemde dieren hebben vaak genen die samenhangen met onder meer een volgzaam karakter en zachtere gelaatstrekken. Raviv en collega's vonden bij de olifanten 79 genen die bij andere dieren samenhangen met domesticatie.

Dit genetische onderzoek konden de onderzoekers alleen doen voor de Afrikaanse olifant. Voor de Aziatische olifant waren geen gegevens beschikbaar, maar Raviv vermoedt dat die ook tekenen van zelfdomesticatie zouden laten zien.

Hypothese

Raviv waarschuwt wel dat het hier nog om een hypothese gaat. "We moeten nog meer onderzoek doen om te testen of onze vermoedens ook echt kloppen." Maar het onderzoek laat in haar ogen wel zien hoe rijk en complex het karakter van dieren kan zijn.

Bij olifanten zijn in andere onderzoeken aanwijzingen gevonden dat ze beschikken over zelfbewustzijn, zich in andere kunnen verplaatsen, empathie hebben en zichzelf in de spiegel herkennen. "We kunnen wel wat meer nederigheid en respect laten zien ten aanzien van dieren", concludeert Raviv.