Nederlandse filmmaker wil suïcide in lhbti-gemeenschap bespreekbaar maken
"De duivel zit in je lichaam." Dat was de reactie van de Braziliaanse familieleden van de Braziliaans-Nederlandse Jean, toen hij ze jaren geleden vertelde dat hij op mannen viel. In zijn latere leven worstelt Jean met depressies en duistere gedachten, waarover hij vertelt in de documentaire Uit 't leven, die vanmiddag in première is gegaan op de Roze Filmdagen in Amsterdam.
Aanleiding voor de film zijn harde cijfers: volgens het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) heeft bijna de helft van de Nederlandse lesbische, homoseksuele en biseksuele volwassenen ooit zelfmoordgedachten gehad, ruim vijf keer zo veel als de gehele bevolking.
Onder transpersonen komt de gedachte aan suïcide nog vaker voor. Volgens 113 Zelfmoordpreventie doen transgender personen zo'n vijf tot tien keer vaker een suïcidepoging dan niet-transpersonen.
Taboe doorbreken
Filmmaker Tim Dekkers kende die cijfers wel, vertelt hij aan de telefoon. Maar toen hij van zijn goede vriend Henk Burger hoorde dat die al meer dan tien kennissen uit de lhbti-gemeenschap had verloren door zelfdoding, besefte hij dat hij een documentaire wilde maken over dit thema. Want er wordt nauwelijks over gesproken, zegt hij, en er is in de gemeenschap weinig over bekend. "Ik wilde dat taboe doorbreken en houvast bieden aan mensen in geestelijke nood."
Kijk hier alvast de trailer:
Voor de film Uit 't leven volgden Dekkers en Burger twee jaar lang drie lhbti'ers. Behalve Jean doen ook Solange en Kris in de documentaire hun verhaal. Alle drie hebben ze zwarte periodes gekend, waarin ze suïcidale gedachten hadden en zelfmoordpogingen deden.
"Pubers zijn sowieso wreed, en als je een minderheid bent of buiten de groep valt, dan word je gepest", vertelt Solange, die zich als transvrouw lange tijd niet geaccepteerd voelde in haar omgeving. "Ik dacht: dan maar een uitweg", zegt ze in de film.
Solange is inmiddels onder meer actief als model. Ze won in 2020 als eerste transvrouw een regionale missverkiezing in Nederland:
Ook Kris voelde zich als puber in het Friese dorp Harkema een vreemde eend in de bijt. Zijn middelbare schooltijd was een "opeenstapeling van negatieve ellende en shit de hele tijd", vertelt hij in de documentaire. Leeftijdgenoten noemden hem verwijfd en nichterig, onder andere omdat hij een hogere stem had dan anderen. "Ik kon het niet meer aan, die nieuwe dag."
Kris woont sinds een paar jaar in Amsterdam, waar hij gemeenteraadslid is. In de documentaire gaat hij terug naar Harkema:
Volgens documentairemaker Dekkers creëert iedereen in de eerste twintig jaar van het leven een soort "onderlaag" waarop je in de rest van het leven kunt terugvallen. Als die onderlaag dun is omdat je bijvoorbeeld werd gepest of niet werd geaccepteerd "dan zak je er zo doorheen als het tegenzit".
Hulp zoeken is vaak lastig, zag Dekkers. "Als minderheid wil je laten zien dat het goed met je gaat, dat je net als de rest succes kan hebben en het fijn kan hebben. De roze community verschuilt zich misschien meer dan andere achter een façade van succes, feestjes, glamour en glorie. Over de donkere kanten hebben we het liever niet."
Het was een grote fout om die duisternis en gedachten van binnen niet eerder te delen, zegt de 'musculaire acrobaat' Jean in de documentaire:
Filmmaker Dekkers hoopt dat zijn documentaire het onderwerp zelfdoding als een "breekijzer" uit de taboesfeer kan halen. "We moeten niet wegkijken en blijven steken in oppervlakkigheden, maar als community aandacht aan elkaar besteden, juist als iemand lang niets van zich laat horen."
Dekkers heeft zijn documentaire aangeboden aan regionale afdelingen van lhbti-belangenvereniging COC Nederland en aan honderden lhbti-filmfestivals wereldwijd. "Ik hoop vooral dat mensen erover praten."
