'Gevolgen voor slachtoffer bij stiekem afdoen condoom zijn groot'

• Jules Jessurun

  redacteur Online

Het Openbaar Ministerie vindt het stiekem afdoen van een condoom tijdens seks een vorm van verkrachting, blijkt uit twee rechtszaken die vandaag dienden. Over het heimelijk afdoen van condooms - ook wel stealthing genoemd - staat niets in de wet.

Juridische experts en slachtofferinstanties zijn het eens met een van de veronderstelde slachtoffers. Zij zei in de rechtszaal dat de rechtstaat hierin achterloopt. "Het centrum voor seksueel geweld, de reguliere recherche van de politie, de zedenrecherche en het OM hebben mij verteld dat wat hij heeft gedaan misschien niet als strafbaar kan worden gerekend", zei de vrouw in een opgenomen verklaring.

In deze zaak heeft de 26-jarige Ruben R. toegegeven zonder condoom anale seks met de vrouw te hebben gehad op een tweede date. R. stelt het condoom "in the heat of the moment" te zijn vergeten en wel de intentie te hebben gehad om een condoom te gebruiken, zoals hij eerder op de avond ook had gedaan. Het OM stelt echter dat er van opzet sprake is geweest. "Dat je het vergeet, gaat er bij mij niet in", zei de officier.

De tweede zaak die vandaag diende ging om een 28-jarige verdachte die ook zonder instemming van zijn sekspartner geen condoom droeg. De man ontkent, maar stuurde na afloop wel het bericht "Okay, I thought you felt it. You will be fine" naar de vrouw. Het OM en de advocaat van de verdachte verschillen van mening over de betekenis van dit bericht.

Vorig jaar kwamen er bij The Safe Space Club, die slachtofferhulp biedt, tientallen verhalen binnen van slachtoffers van stealthing. "Van Tinder-dates die niet zo fijn zijn verlopen tot een vrouw die zwanger is geworden en helemaal niet wist hoe dat kon", zei oprichter Sara Dekker-Alaoui in het radioprogramma NOS Met het Oog op Morgen. "Pas bij navraag kwam het slachtoffer erachter dat de persoon met wie zij seks had gehad inderdaad ongemerkt het condoom had verwijderd."

De gevolgen zijn volgens haar groot voor de slachtoffers. Niet alleen fysiek, zoals het oplopen van een soa of ongewenste zwangerschap, maar ook psychisch. "Seks is op basis van vertrouwen en wederzijdse instemming. Als je beide niet honoreert, dan laat je iemand ontgoocheld achter."

Willens en wetens

Voor de duidelijkheid: het gaat in deze gevallen niet om een per ongeluk gescheurd condoom of een condoom dat tijdens de seks is afgegleden, maar om zaken waarbij mensen willens en wetens een condoom verwijderen terwijl met de sekspartner is afgesproken om veilige seks te hebben.

In sommige landen bestaat al een wet waarin stealthing is opgenomen, zoals in Duitsland en Zwitserland, maar in Nederland is dat niet het geval. Toch denkt het OM dat stealthing ook binnen de huidige wet als strafbaar kan worden gezien. Jeroen ten Voorde, hoogleraar strafrecht aan de Universiteit Leiden, zei in NOS Met het Oog op Morgen dat de twee zaken van vandaag kunnen leiden tot een veroordeling, maar dat dat de rechter mogelijk "wel een zekere creativiteit moet gaan zoeken".

Op dit moment is juridisch sprake van verkrachting wanneer "bedreiging met geweld of een andere feitelijkheid iemand dwingt tot het ondergaan van handelingen die bestaan uit of mede bestaan uit het seksueel binnendringen van het lichaam". Deze 'feitelijkheden' zijn bijvoorbeeld psychisch overwicht dat een dader heeft of een afhankelijkheidsrelatie waarin het slachtoffer zich bevindt. Maar het OM wil ook stealthing daaronder scharen.

Mocht dat volgens de huidige wet niet kunnen, dan kan stealthing in de toekomst mogelijk alsnog strafbaar worden. In de Kamer ligt een wetsvoorstel van minister Yeşilgöz van Justitie. Ten Voorde: "Daarin wordt binnendringen terwijl je weet dat de ander dat niet wil strafbaar gesteld. Dat niet willen kan van tevoren zijn, maar ook tijdens de seks. Dat er ineens iets gebeurt waarvan je zegt: dit is niet wat we hebben afgesproken of dit is iets wat ik niet wil."

Dekker-Alaoui vindt het niet uit te leggen dat stealthing nu nog niet als verkrachting wordt gezien. Ze vergelijkt het met wanneer met een voorwerp bij iemand wordt binnengedrongen zonder dat die persoon daar toestemming voor heeft gegeven. "Dan is het ineens juridisch heel helder. Maar of er wel of geen rubbertje omheen zit, wordt opeens heel erg moeilijk om te bewijzen en om daar strafrechtelijk iets mee te doen."

In de twee genoemde stealthing-zaken volgt half maart de uitspraak.

Elysa was 19 toen ze het slachtoffer werd van 'stealthing'. De gevolgen waren enorm, vertelt ze aan Nieuwsuur: