Stiekem hopen dat het systeem faalt: techniek vervangt lijnrechters in Ahoy

• Eline de Zeeuw

  verslaggever NOS Sport

Een paar jaar geleden schalde het 'out' en 'fault' van schreeuwende lijnrechters nog door Ahoy, nu hoort het publiek vooraf ingesproken bandjes wanneer een bal buiten de lijnen wordt gespeeld.

Niet langer staan lijnrechters op de baan om een bal 'in' of 'uit' te beoordelen of een voetfout te constateren, een digitaal systeem van lijnbewaking heeft die taken overgenomen. Op steeds meer toernooien, waaronder het ABN Amro Open, is mensenwerk vervangen door de technologie.

"Het had een zekere charme, maar dit hoort bij de evolutie van de sport", zegt Dries Crama. Crama begon veertig jaar geleden als lijnrechter en is inmiddels hoofdscheidsrechter van het ABN Amro Open.

Hij knikt goedkeurend als het zogenaamde Hawk Eye Live-systeem ter sprake komt. Camera's uit verschillende hoeken registreren tot in detail waar een bal terechtkomt en sturen vervolgens een signaal door naar de computer.

Het systeem wordt inmiddels op alle wedstrijdbanen gebruikt. "Beslissingen zijn nu neutraler en objectiever. We maken het leven zo makkelijker en eerlijker voor tennissers."

De functie van lijnrechter raakt daardoor overbodig, maar hélemaal uitsterven doet die (voorlopig) niet. Tijdens elke wedstrijd staan er in Ahoy namelijk in ieder geval vijf lijnrechters reserve. Als het systeem hapert kunnen zij gelijk inspringen.

Stephanie Wohl is een van de lijnrechters die standby staat voor 'het geval dat'. Vijftien jaar geleden, in haar studententijd, begon ze met het lijnrechteren. Onder de vleugel van Crama maakte ze uren en werd ze beter en beter in het lezen van ballen die soms met 230 kilometer per uur over de baan zoeven.

Ze schopte het tot het centercourt van het ABN Amro Open, waar ze jarenlang op de base- of servicelijn stond om ballen te callen tot ook in Rotterdam mensen plaats moesten maken voor technologie.

Ze mist de kick enorm, zegt ze. "De adrenaline vooraf, de focus gedurende de wedstrijd, de ontlading achteraf En dat soms zeven keer op een dag! Gelukkig hoeven we ons ook nu niet te vervelen. We helpen mee met het voorbereiden van de baan, doen de ballenwissels en als spelers naar de wc gaan, begeleiden wij ze."

Geen discussies meer

Tennissers geeft het Hawk Eye Live-systeem rust. Waar de invoering van de buitenspeltechnologie in het voetbal nog geregeld voer voor discussie is ("waar trek je de lijn?"), is die er in het tennis niet. Een bal is simpelweg in of uit, zo kan middels de twaalf camera's op de baan met precisie worden geregistreerd.

Tennissers als Naomi Osaka en Novak Djokovic spraken zich eerder al uit als voorstander van het systeem, omdat ze nu niet langer hoeven na te denken over het inzetten van een challenge als ze twijfelen aan de scheids.

Dubbelspecialist Matwé Middelkoop moest er wel even aan wennen, zegt hij. "Ik was geschreeuw en geklaag naar lijnrechters gewend, dat is nu niet meer aan de orde. Je kunt alleen nog zeiken op het systeem", lacht hij.

"Daar zit denk ik nog wel een kleine flaw (gebrek) in, maar het is een enorme verbetering. Je weet voor 98, 99 procent zeker dat een beslissing klopt en dat geeft tennissers rust. Ik vind het een hele goede ontwikkeling."

Toch verliest het tennis samen met de lijnrechters ook een hoop folklore. John McEnroe kon een sport maken van discussiëren met de lijnrechter, Novak Djokovic werd in 2020 gediskwalificeerd op de US Open omdat hij al dan niet per ongeluk een bal tegen een van hen sloeg en Nick Kyrgios maakte een lijnrechter vorig jaar nog uit voor verrader.

De menselijkheid van het lijnrechteren had ook een zekere charme, geeft Middelkoop toe. "Ik had zelf altijd een haat-liefdeverhouding met de lijnrechters. Een wedstrijd kent zoveel emotie."

Toch denkt hij dat het elektronische lijnbewakingssysteem ook wel degelijk een showelement aan het publiek biedt. "Die krijgt bij close call ballen altijd een herhaling op de schermen te zien. Dat is ook een vorm van entertainment." Gezien de oooh's en aaah's die bij vertoning af en toe door Ahoy klinken, lijkt hij daar gelijk in te hebben.

Australian Open 2021

De Australian Open was in 2021 de eerste grand slam die volledig zonder de inzet van lijnrechters werd gespeeld. Steeds meer grote toernooien volgen en het lijkt een kwestie van tijd voor alle toernooien overgaan op een volledig digitaal systeem.

Al is het voor de reservelijnrechters stiekem hopen op die ene keer dat de techniek faalt en ze terug de baan op mogen. Tegen beter weten in, overigens. Voor zover Dries Crama en Stephanie Wohl weten is dat nog nooit gebeurd, "waar dan ook ter wereld".