Boek te laat? Dan geen boete bij steeds meer bibliotheken

Een boek wekenlang vergeten in te leveren kost bij veel bibliotheken geen extra geld meer. Meer dan de helft van de bibliotheken in Nederland heeft het boetebedrag in een bepaalde vorm afgeschaft. Bij meer dan 30 procent van de bibliotheken betaal je helemaal geen boete meer.

In Zutphen werkt dit goed;

Daarnaast laat ruim een kwart van de bibliotheken een deel van de leden geen boetes betalen, bijvoorbeeld kinderen of mensen met een plus-abonnement, blijkt uit een inventarisatie.

Bibliothecaris Mark Deckers verzamelde de cijfers. Hij volgt al jarenlang de opkomst van de boetevrije bibliotheken. "Boeken komen ook gewoon terug naar de bibliotheek als er geen boetes worden gegeven", zegt hij.

20 cent per dag

In 2014 startten de eerste bibliotheken met het afschaffen van de boetes. De afgelopen jaren kwamen daar steeds meer bij. Onder meer de bibliotheek in Zutphen stapte af van de boetes. Daar kostte het voorheen per dag 20 cent per boek dat te laat werd teruggebracht, met een maximum van 50 euro.

"Er zijn gezinnen, zeker hier in Zutphen, die het financieel niet makkelijk hebben. Die kregen soms te maken met hoge boetes, zeker als ze verschillende kinderen hebben die boeken te laat inleverden", zegt Barbara Deuss van bibliotheekorganisatie BIJ de bieb.

"Soms kwamen ze niet meer om te voorkomen dat ze de boetes moesten betalen. Dat willen we niet, want we willen heel graag dat iedereen bij ons blijft langskomen."

Ook zonder de dwang van de boetes worden de meeste boeken nog ingeleverd. "We krijgen tot nu toe alle boeken gewoon terug. Eerder werden er nog wel eens boeken gestolen, toen mensen geblokkeerd werden vanwege de hoge boetes. Dat is nu niet meer aan de hand", zegt Deuss.

Als een boek maandenlang niet wordt ingeleverd, wordt er een mail gestuurd met het verzoek om het boek alsnog terug te brengen. Als iemand dan nog het boek niet terugbrengt, krijgt diegene een voorstel om het boek te kopen.

Misgelopen inkomsten

De boetes leveren ook inkomsten op. Daarom houden sommige bibliotheken aan de boetes vast. "Het moet binnen de begroting kunnen, maar we redden het nu ook zonder die inkomsten", zegt Deuss. "We hebben er ook een campagne aan gekoppeld en daardoor hebben we meer leden gekregen."

Deckers schat dat er jaarlijks nog zo'n 10 miljoen euro door bibliotheken wordt verdiend aan de boetes. "Het is 2 tot 3 procent van de begroting, daar valt voor bibliotheken wel een oplossing op te verzinnen."

Voorspelling

Ook sommige scholen zijn de afgelopen jaren gestopt met het rekenen van boetes voor leerlingen die geleende boeken te laat inleveren.

Toch gaat het afbouwen van biebboetes minder snel dan Deckers had verwacht. In 2017 voorspelde hij dat alle bibliotheken dit jaar boetevrij zouden zijn. Dat is dus niet gebeurd.

"Bibliotheken hebben geen makkelijke tijd gehad met veel bezuinigingen. Soms hebben ze andere prioriteiten gehad", zegt Deckers. Hij verwacht dat de komende tijd op meer plekken afscheid wordt genomen van de boetes.