Soldaat Oroz net op tijd terug voor Gelderse derby: 'Weet nu hoe je wc's moet poetsen'
Vaak dwaalden zijn gedachten af naar de Gelderse derby als hij iets na half zes 's ochtend op de binnenplaats van zijn Oostenrijkse kazerne in het gelid stond.
In gedachten zag Dominik Oroz zichzelf terug, met zijn rug naar het doel. Waarom die omhaal? Hij weet het nu nog niet. Hij raakte 'm niet eens goed. Maar het Gelredome ontplofte. En dus wist Oroz dat hij net zijn tweede treffer in de derby tegen NEC had gemaakt. Een treffer voor de eeuwigheid.
Wie in geel en zwart tegen de aartsrivaal scoort, kan niet meer stuk in Arnhem. Wie er twee maakt, is een held voor het leven. Ook al heb je al anderhalf jaar rondgelopen op Papendal, zonder indruk te maken.
De wedstrijd tegen NEC had de doorbraak van Oroz moeten zijn. Maar een paar weken later is hij verdwenen. Spoorloos.
Wat bleek: Oroz zat vast in een Oostenrijkse legerkazerne. "In het begin was ik boos. Waarom ik? Ik ben topsporter, waarom moeten ze mij weghalen? Maar uiteindelijk was het mijn eigen schuld."
Ongeopende oproep
Terwijl Vitesse met FC Utrecht om een plek in Europa streed, was Oroz bezig met zijn soldatenkistjes poetsen en wc's schoonmaken. Gevangen door de strenge Oostenrijkse dienstplicht.
Wat ging er nu precies mis? "De oproepbrieven werden verstuurd naar Salzburg, waar ik mij ooit heb laten inschrijven toen ik nog bij Red Bull speelde."
"De brief met de tweede oproep kwam toen ik al bij Vitesse voetbalde. Ik was gelukkig, had mijn eerste profcontract in een nieuw land met nieuwe mensen. Waar ik vijftien jaar van gedroomd had, werd opeens werkelijkheid. Ik dacht niet aan de post."
Zijn tweede oproepbrief bleef ongeopend liggen in een postvak in Salzburg. "Alsof ze niet konden weten dat ik in Nederland was", zegt Oroz nog een beetje verontwaardigd. "Dat had in alle kranten gestaan."
Bekijk hieronder het gesprek met Dominik Oroz over zijn maanden in dienst in Oostenrijk.
Als topsporter had Oroz recht gehad op uitstel, maar dan moet je dat wel op tijd aanvragen. Toen hij begin april naar zijn geboorteland afreisde, was het te laat.
"Ze hebben nog een voorstel gedaan dat ik vier dagen in Arnhem zou trainen om dan naar Oostenrijk te vliegen en drie dagen in het leger te zitten. Maar dat was geen optie. Zes maanden lang! De trainer zou mij nooit meer opstellen. Dat gaf mij dus vooral stress."
Uiteindelijk was het zijn eigen fout, beseft Oroz ook. "Ik ben altijd een man geweest. Ik erken mijn eigen fouten. Maar ik ben ook volwassener geworden. Ik heb geleerd wat discipline echt betekent. En ik heb geleerd dankbaar te zijn voor wat je hebt in het leven."
Scheissegal
Hoe zag een dag eruit in het Oostenrijkse leger? "Je staat om 5.30 uur op. Voor mij is dat niet normaal. Je moet je elke ochtend scheren, want iedereen moet er gelijk uitzien. Iedereen wordt gelijk behandeld, wat ik ook goed vind. Het kon ze niets schelen dat ik profvoetballer ben. Scheissegal, vonden ze dat."
"Ook heb ik urenlang op wacht gestaan, buiten in de brandende zon. Niet praten, niet bewegen. Ik had nog nooit mijn eigen wc schoongemaakt, dat deed mama of de schoonmaakster. Nu moest ik urenlang wc's poetsen. En als het niet schoon was, dan moest het over. Ze vonden altijd wel wat."
"Soms hadden we 'alarm'. Dan werd je om drie uur 's nachts uit bed getrokken en moest je al je spullen inpakken en klaarstaan. En daarna meteen weer uitpakken en alles netjes in de kast leggen. Binnen tien minuten. Als dat mislukte, dan moest je nog een keer. Net zo lang tot het wel lukte."
Oorlog als rode draad
In aanloop naar de Gelderse derby dwalen de gedachten vanzelf terug naar die vorige editie. Een duel dat - buiten de burenstrijd - ook in het teken stond van oorlog. Drie dagen eerder was Rusland namelijk Oekraïne binnengevallen. Heel de wereld hield de adem in.
In Arnhem hielden ze vooral de lippen stijf op elkaar. Vitesse had immers nog altijd een Russische eigenaar (Valeri Ojf). Niemand wist wat de oorlog voor gevolgen had voor zijn positie of de lening van meer dan 100 miljoen euro die Vitesse bij hem had uitstaan.
En dan werd het eerste doelpunt van de wedstrijd ook nog gemaakt door Mikkel Duelund, door NEC gehuurd van het Oekraïense Dinamo Kiev. De Deen vierde zijn treffer met een V van vrede. Het gebaar dat z'n grote rol speelt bij de jaarlijkse Airborne-herdenking in Gelredome.
Oroz snapt de suggestie dat oorlog als een rode draad door zijn loopbaan loopt. "Oorlog is verschrikkelijk, waar dan ook. Natuurlijk gaat het me niet persoonlijk aan, maar soms praat ik met mijn ouders als het op televisie is. Ze hebben mij altijd geleerd dat oorlog geen winnaars kent. Nooit."
Kroatië
De Kroatische ouders van Oroz verlieten hun huis in Bosnië-Herzegovina kort voordat de oorlog daar begon. In de Weense wijk Ottakring probeerden ze een nieuw leven op te bouwen, terwijl hun land in brand stond.
"We praten er niet elke dag over, maar ik weet wat er allemaal gebeurd is. Voor hen was het zwaar om familie achter te laten en een nieuw leven te beginnen. Ik heb enorm veel respect voor mijn ouders. Ze hebben het niet makkelijk gehad. Ze hebben echt geknokt om te kunnen leven en mij en mijn zussen een mooi leven te geven."
Zelf is Oroz een geboren Oostenrijker, maar zijn hart ligt bij Kroatië. Voor dat land speelde hij een handvol jeugdinterlands. "Ik speel voor het Kroatische nationale team en niet voor Oostenrijk. Dat was geloof ik ook een probleem. Als je voor een Oostenrijks vertegenwoordigend elftal speelt of prof bent in het Oostenrijkse voetbal, dan krijg je die vrijstelling. Die kreeg ik niet."
Bliksembezoek aan De Kuip
Na een paar maanden wc's poeten en op wacht staan, werd in de zomer een oplossing gevonden. Vitesse verhuurde de verdediger aan Sturm Graz, de kampioen van Oostenrijk. En dus mocht hij weer trainen.
Dat ging niet zonder slag of stoot. "Ik had natuurlijk maanden niet getraind. Nou ja, in het leger moesten we wel veel rennen en marcheren. Maar dat is voor mij geen sport. Dat is gewoon 'gaan'. In het leger verloor ik acht kilo. Toen ik in Graz begon, moest ik eerst weer fit worden."
Half september was hij fit genoeg om mee te reizen naar Rotterdam, voor het Europa League-duel met Feyenoord. Sturm Graz stond al met 4-0 achter toen hij na rust mocht invallen.
Het moet een gekke gewaarwording zijn geweest voor hem en voor zijn collega's in Arnhem. Niet mogen spelen voor Vitesse, wel opeens in De Kuip.
Of Oroz zondagmiddag speelminuten krijgt tegen NEC is de vraag. Maar de Kroatische Oostenrijker is tenminste terug, sterker en vooral wijzer.
"Ik weet nu wat kameraadschap betekent. Als wordt weggenomen wat je graag doet, dan doet dat pijn. Als voetballer krijg je eigenlijk alles cadeau. In dienst heb ik echt gezien wat voetbal voor mij betekent. Het heeft mij een beter mens gemaakt."