Hoe kan het dat een windmolen afbreekt? 'Nog nooit meegemaakt'
Is het wel veilig om langs windmolens te lopen of naast ze te wonen? In Zeewolde brak er gisteren eentje af, waarna de brokstukken een diepe krater in de naastgelegen weg sloegen. Er raakte niemand gewond, maar het had zomaar anders af kunnen lopen. Vier vragen en antwoorden naar aanleiding van dit incident.
Wat kan er gebeurd zijn?
Maurik Ankersmit van Dutchwind BV, een bedrijf dat windmolens ontmantelt en doorverkoopt, denkt dat er bij de inspectie van de windmolen iets over het hoofd gezien is. "Ik kan het niet goed zien, maar het lijkt erop dat de mast bij een flens is afgebroken, een onderdeel van de windmolen waar twee delen aan elkaar zijn verbonden met bouten. Als dat is gebeurd, hadden ze dit bij een inspectie moeten kunnen zien."
Hoogleraar windenergie Gerard van Bussel denkt ook dat de laatste inspectie van de windmolen, die volgens Vattenfall is gedaan in december vorig jaar, niet goed is uitgevoerd. "Het is duidelijk dat ze de staat van de windmolen niet goed hebben beoordeeld, want dan had hij natuurlijk niet meer mogen draaien."
Hij zegt dat de molen nooit had mogen breken bij de weersomstandigheden van gisteren. "Er stond windkracht 6, en dat is natuurlijk geen extreem sterke wind. Een windmolen moet dat prima kunnen hebben. De andere turbines staan immers ook nog."
Volgens Ankersmit kan dit type windmolen kwetsbaarder zijn door het ontwerp. Het gaat namelijk om een turbine met twee wieken. "Die zijn minder stabiel in de rotatie dan windmolens met drie wieken. Hierdoor komt er meer vibratie vrij in de mast, die daardoor meer onder druk staat", legt hij uit.
Ankersmit denkt dat die overmatige trilling de oorzaak is van het bezwijken van de mast, al weet hij het niet zeker. "Het blijft natuurlijk speculeren op dit moment, en alleen een onderzoek kan aantonen wat er daadwerkelijk gebeurd is." Hij zegt het wel bijzonder te vinden dat een windmolen breekt. "Er vallen wel eens wieken van turbines af, maar een hele windmolen die afbreekt heb ik persoonlijk nog nooit meegemaakt."
Het is te kort door de bocht om te zeggen dat het laatste ongeluk door slechte bouten of een gebrekkige inspectie komt.
Zijn deze windmolens veilig?
De windmolens langs de Eemmeerdijk, gebouwd door het inmiddels failliete NedWind, staan er al zo'n 25 jaar. Ze hebben vaker problemen gehad. Zo moesten een jaar na de bouw de wieken terug naar de fabriek vanwege haarscheurtjes, en dreigde een van de windmolens in 2006 om te vallen na een storm. Hetzelfde jaar werd er ook eentje geraakt door de bliksem waarna honderden brokstukken verspreid in een nabijgelegen akker lagen.
De beschadigde molens werden ontmanteld en keerden niet terug.
Vattenfall zegt dat de overgebleven 17 turbines in 2006 speciale meters hebben gekregen die trillingen registreren. "Daar is tot nu toe niets vreemds op gezien. Het is daarom te kort door de bocht om te zeggen dat het laatste ongeluk door slechte bouten of een gebrekkige inspectie komt. De oorzaak van wat er gebeurd is zal moeten blijken uit het onderzoek", zegt een woordvoerder van de energieleverancier.
Bij deze windmolens wordt geregeld onderhoud gedaan aan de wieken, zegt hij verder. Als ze wat ouder zijn kunnen daar scheurtjes in komen, die volgens Vattenfall weer hersteld worden. "Het is heel normaal in de sector om dat regelmatig te doen." Ook zouden bouten worden vervangen als dat nodig is.
De zestien turbines die nog langs de dijk in Zeewolde staan, zijn nu uit voorzorg stilgezet. Volgens Vattenfall worden ze geïnspecteerd op veiligheid voordat ze weer gaan draaien.
De rotor, de wieken en de mast kwamen naar beneden:
Gaat het vaker mis met windmolens?
Het ongeluk in Zeewolde is niet het eerste ongeluk met een windmolen. In 2000 brak een turbine af in Wieringerwaard en vier jaar later braken de wieken van een windmolen af in de Waardpolder. In 2009 kwam een wiek op de snelweg terecht op de A6 bij Lelystad. De wiek brak af van een windmolen uit het Harry van den Kroonenberg park, meldde Omroep Flevoland. Er raakte niemand gewond, wat volgens de brandweer een wonder was gezien het tijdstip aan het eind van de middag.
Energieleverancier Nuon - die later werd overgenomen door Vattenfall - legde daarop uit voorzorg alle windmolens in het park stil. Uit onderzoek bleek dat de wiek afbrak door een blikseminslag. Omdat het park uit oude windmolens bestond, werd een jaar later besloten om ze af te breken.
Volgens hoogleraar Van Bussel zijn oudere windmolens over het algemeen gewoon veilig. "In principe wel, mits de eigenaar zich aan de inspecties en het onderhoud houdt. En bij Vattenfall zal dat best goed in orde zijn, verwacht ik." Toch adviseert hij om het windmolenpark bij de Eemmeerdijk ook af te breken, "die windturbines zijn namelijk afgeschreven".
Wat moet er gebeuren om dit te voorkomen?
Van Bussel pleit voor een jaarlijkse keuring van windmolens, uitgevoerd door een onafhankelijke instantie. Vooral voor turbines die ouder zijn dan twintig jaar, omdat die gevoeliger zijn voor mankementen. "De Inspectie Leefomgeving en Transport zou dat bijvoorbeeld kunnen doen. Die doet dat al bij vliegtuigen en schepen, maar bij windturbines niet." De hoogleraar hoopt dat de gebeurtenis in Zeewolde daar verandering in brengt.
Ankersmit van Dutchwind denkt dat die verandering aanstaande is. "Het omvallen van deze mast gaat waarschijnlijk wel effect hebben op de Nederlandse windmolenwereld. Er zullen misschien regels komen over strengere inspecties, of over hoe lang zo'n ding er maximaal mag staan. Na zo'n gebeurtenis kan de overheid niet stil gaan zitten, lijkt mij."
