Jubelton, helmplicht en wat er meer verandert op 1 januari

Zoals ieder jaar verandert er weer van alles per 1 januari. Deze jaarwisseling gaat onder meer het prijsplafond voor energie in, verdwijnt de 'jubelton', wordt lachgas verboden en gaat de helmplicht voor snorfietsen in.

Lees de belangrijkste veranderingen in dit overzichtsartikel.

Minimumloon, aow en andere uitkeringen omhoog

Het minimumloon stijgt flink, met zo'n 10 procent, naar 1934,40 euro bruto per maand. Tot 1 januari is dat nog 1756,20 euro. Met de maatregel wil het kabinet gericht mensen met lage inkomens meer bestedingsruimte geven.

Een aantal uitkeringen is gekoppeld aan het minimumloon, zoals de AOW, WAO, Wajong, Ziektewet en WIA. Die gaan door die koppeling dus ook fors omhoog. Zo wordt de AOW netto 1353,11 euro voor een alleenstaande. Dat was 1261,52.

Prijsplafond

Het prijsplafond voor energie gaat in. Tot een jaarverbruik van 1200 kubieke meter gas, 2900 kilowattuur elektra en 37 gigajoule stadsverwarming geldt een maximaal tarief. Die tarieven, inclusief belastingen, zijn: 1,45 per m3 gas, 0,40 per kWh elektriciteit en 47,38 per GJ stadswarmte.

Boven het plafond betaal je het normale (hogere) tarief van je energiemaatschappij. Vanwege de komst van het prijsplafond komt er wel een einde aan de tijdelijke verlaging van de energiebelasting en de btw op energie.

Toeslagen en kindgebonden budget omhoog

De zorgtoeslag, huurtoeslag en het kindgebonden budget gaan extra omhoog om de koopkracht te verbeteren. Ook de kinderopvangtoeslag stijgt, omdat opvang duurder wordt.

De maximale zorgtoeslag wordt 154 euro per maand voor alleenstaanden, dat was 111 euro. Bij de kinderopvangtoeslag stijgt de maximum-uurprijs voor dagopvang met ruim 7 procent naar 9,12 euro, buitenschoolse opvang gaat ook met ruim 7 procent omhoog naar 7,85 euro. En de gastouderopvang stijgt met ruim 5 procent naar 6,85 euro.

Bij het kindgebonden budget stijgt het maximale bedrag voor het eerste en tweede kind en het extra bedrag voor alleenstaande ouders met 356 euro per jaar. Het maximale bedrag vanaf het derde kind stijgt met 468 euro.

Zelfstandigenaftrek omlaag, arbeidskorting omhoog

De zelfstandigenaftrek gaat al een tijd in stapjes omlaag om de fiscale verschillen tussen zzp'ers en werknemers kleiner te maken. De aftrek daalt met 1280 euro van 6310 in 2022 naar 5030 in 2023. Zzp'ers krijgen daardoor dus minder korting op hun inkomstenbelasting.

Zzp'ers krijgen hiervoor compensatie via een verhoging van de arbeidskorting. Van die belastingkorting profiteren zowel werknemers als zzp'ers. Zo gaat iemand met een bruto-inkomen van 23.000 euro er 472 euro netto op vooruit door de hogere arbeidskorting.

Vermogensbelasting anders

De belasting op vermogen verandert. Het deel van iemands vermogen waarover geen belasting betaald hoeft te worden gaat omhoog, van 50.650 euro naar 57.000 euro per persoon.

Maar over het bedrag daarboven ga je wel iets meer belasting betalen over het verwachte rendement dat je maakt: 32 in plaats van 31 procent. Met hoeveel rendement de overheid rekent, hangt af van waar je vermogen uit bestaat: spaargeld of beleggingen.

Het rendement op beleggingen en andere bezittingen heeft de overheid voor 2023 vastgesteld op 6,17 procent. Het rendement op spaargeld wordt pas begin 2024 vastgesteld, maar over 2022 is het voorlopige rendement 0,01 procent. Bij een hele lage spaarrente hoef je dus bijna geen belasting te betalen over je spaargeld.

Onbelaste reiskosten- en thuiswerkvergoeding omhoog

Jarenlang mochten werkgevers hun werknemers maximaal 19 cent per kilometer belastingvrij geven als reiskostenvergoeding. Maar dat wordt nu maximaal 21 cent. Zo worden werknemers wat gecompenseerd voor de gestegen kosten van benzine of openbaar vervoer.

OV-kosten mogen werkgevers aan werknemers in z'n geheel belastingvrij vergoeden. De maximale belastingvrije thuiswerkvergoeding stijgt van 2 euro naar 2,15 euro per dag.

Giften aan ANBI's beperkt

Periodieke giften aan zogeheten ANBI's (algemeen nut beogende instellingen) kun je aftrekken van je inkomstenbelasting. Maar dit wordt nu beperkt tot 250.000 euro per jaar. Het kabinet doet dit om de toename van zeer hoge giften tegen te gaan. Want sommige rijke mensen schonken heel veel geld aan eigen goede doelen om zo min mogelijk inkomstenbelasting te betalen.

Maximale hypotheekrenteaftrek weer stapje lager

Al een aantal jaren gaat de maximale hypotheekrenteaftrek stap voor stap omlaag. In 2023 gaat die van 40 naar 36,93 procent. Hier heb je alleen last van als je een inkomen hebt dat in de tweede belastingschijf valt (boven de 73.031 euro), want dan krijg je minder van je betaalde hypotheekrente terug van de Belastingdienst.

De maximale aftrek is hiermee op het niveau uitgekomen van het tarief van de eerste belastingschijf, want dat is ook 36,93 procent. Jarenlang kregen mensen met een hoog inkomen boven de eerste belastingschijf meer hypotheekrenteaftrek dan mensen met een lager inkomen. Daar is nu dus een einde aan gekomen.

Jubelton verdwijnt

Je mag niet meer belastingvrij 106.671 euro schenken aan iemand tussen de 18 en 40 voor de koop van een huis of het afbetalen van een hypotheek. Het kabinet zet een streep door de zogeheten jubelton, omdat die oneerlijk zou zijn voor starters op de woningmarkt zonder rijke ouders.

Overdrachtsbelasting omhoog

De overdrachtsbelasting gaat verder omhoog voor mensen die een huis kopen maar er niet in gaan wonen. Die was 8 procent en wordt 10,4 procent. Dat is om het opkopen van huizen door beleggers verder te ontmoedigen. Voor kopers die wel in het huis gaan wonen blijft het tarief 2 procent. En het tarief van nul procent voor kopers tot de 35 jaar blijft ook overeind. De maximale woningprijs voor dat nultarief gaat omhoog, van 400.000 naar 440.000 euro.

Eigenwoningforfait lager

Deze belasting voor huiseigenaren gaat iets omlaag. De bijtelling was 0,45 procent van de woz-waarde en wordt 0,35 procent voor woningen tot 1,2 miljoen.

NHG hoger

In 2023 kun je tot een hypotheek van 405.000 euro de Nationale Hypotheekgarantie krijgen. Dat is een stijging van 50.000 euro ten opzichte van 2022. Heb je een hypotheek met NHG, dan neemt NHG je restschuld over en betaalt die aan de bank als je ooit door werkloosheid, scheiding of het overlijden van je partner je woning met verlies moet verkopen.

Logboek voor biedingen op huis

Makelaars moeten vanaf 1 januari gebruikmaken van een biedlogboek. In dat logboek moet staan wanneer er hoeveel is geboden op een woning, wat de eventuele voorbehouden waren, zoals een voorbehoud van financiering, en het gewenste moment van de sleuteloverdracht.

Zo'n logboek moet leiden tot meer openheid over het biedingsproces. Sinds juli konden makelaars er al gebruik van maken. Nu hebben de brancheorganisaties NVM, VBO en Vastgoedpro het verplicht gesteld voor leden. Het overgrote deel van de makelaars is lid van een van deze drie organisaties.

Verhuurderheffing verdwijnt

De speciale belasting die woningcorporaties moeten betalen houdt op te bestaan. In 2022 ging die al omlaag, maar nu stopt het kabinet met de belasting zodat corporaties meer geld overhouden om woningen te bouwen.

Kostendelersnorm jongeren versoepeld

Als iemand een bijstandsuitkering ontvangt en een of meer volwassen kinderen in huis heeft, wordt die bijstandsuitkering verlaagd. Tot dusver was dat zo als die kinderen 21 jaar of ouder zijn. Maar die leeftijd gaat nu omhoog naar 27 jaar of ouder. Daardoor behouden mensen met oudere thuiswonende kinderen dus langer hun volledige bijstandsuitkering.

Gemeenten waren kritisch over die grens van 21 jaar, omdat kinderen daardoor onder druk kwamen te staan om het huis te verlaten, terwijl er een tekort is aan woningen.

Basispakket zorgverzekering aangepast, collectieve korting afgeschaft

Er gaan weer wat dingen uit en in het basispakket van de zorgverzekering: medicijnen met vitamine D worden niet meer vergoed. Vitamine D hoeft volgens het Zorginstituut niet betaald te worden door de verzekering vanwege de relatief lage kosten.

Ook de combinatietest verdwijnt uit het basispakket, omdat nog maar zeer weinig zwangeren deze test doen. Het betrouwbaardere alternatief om afwijkingen van de foetus te onderzoeken, de NIPT-test, wordt juist ruimer vergoed. Met een medische indicatie hoef je er niks meer voor te betalen, ook geen eigen risico. Zonder medische indicatie moet je nog even een eigen bijdrage betalen van 175 euro. Maar vanaf 1 april wordt het voor iedereen gratis.

En de korting op de basispremie voor collectieven wordt verboden. Die korting was nog maximaal 5 procent. Maar het kabinet wilde ervan af, omdat in de praktijk mensen zonder collectieve korting opdraaiden voor de korting van mensen in een collectief.

Lachgas verboden

Het wordt verboden om lachgas te verkopen of bij je te hebben. Volgens het kabinet heeft recreatief gebruik van lachgas grote gezondheids- en veiligheidsrisico's. Niet alleen voor de gebruikers zelf, want er gebeuren ook verkeersongelukken doordat weggebruikers onder invloed van lachgas zijn.

Slagroomspuitpatronen mogen nog wel verkocht worden aan horecaondernemers, maar niet aan consumenten. Fabrikanten en groothandelaren moeten hiervoor een opiumontheffing aanvragen. Een slagroomspuit die je in de supermarkt koopt mag ook nog lachgas bevatten. Als toevoeging aan voedingsmiddelen en voor medische en technische doeleinden blijft lachgas namelijk wel toegestaan.

Geen nieuwe smaakjes meer voor e-sigaret

Vanaf 1 januari mogen verkopers van e-sigaretten geen nieuwe smaakjes meer op de markt brengen. Dat is in de aanloop naar een algeheel verbod op smaakjes als mango, menthol of chocola. Vanaf 1 juli mogen smaakjes niet meer geproduceerd worden en vanaf 1 oktober mogen ze ook niet meer verkocht worden. Alleen de smaak 'tabak' is dan nog toegestaan. Dit moet e-sigaretten minder populair maken, want ze zijn schadelijker voor de gezondheid dan eerder gedacht.

Helm verplicht op snorfiets

Ook op een snorfiets moet je voortaan een helm dragen. Een snorfiets mag maximaal 25 km per uur. Op de bromfiets, die maximaal 45 mag, was een helm al verplicht.

Op de snorfiets hoef je niet per se een bromfietshelm op, het mag ook een wat lichtere speedpedelec-helm zijn. De boete voor helmloos snorren is 100 euro. Het kabinet wil met de maatregel het aantal verkeersdoden en -gewonden onder snorfietsers omlaag krijgen.

Regeling beroepsziekten

Er is voortaan een speciale regeling voor mensen die door hun werk longkanker door asbest, allergische beroepsastma of de schildersziekte krijgen. Ze kunnen een eenmalige tegemoetkoming krijgen van 22.839 euro. Een instituut beoordeelt of ze aan de regels voldoen.

Vliegbelasting omhoog

De speciale belasting op een vliegticket gaat flink omhoog, van 7,95 euro naar 26,43 euro. De maatregel is bedoeld om vliegen te ontmoedigen.

Btw op zonnepanelen afgeschaft

De btw op zonnepanelen die geplaatst worden op of bij woningen gaat omlaag van 21 naar 0 procent. Particulieren konden de btw die ze voor zonnepanelen betaalden al terugvragen bij de belastingdienst. Maar dat hoeft dus niet meer. Dat scheelt gedoe en het kabinet hoopt dat meer mensen hierdoor zonnepanelen laten plaatsen.

Subsidie en bijtelling elektrische auto

De subsidie die je kan krijgen voor de koop of private lease van een nieuwe elektrische auto gaat iets omlaag, van 3350 naar 2950 euro. De pot is ook wat kleiner, 67 miljoen in plaats van 71 miljoen. De pot voor een tweedehandse elektrische auto gaat omhoog van 20,4 naar 32,4 miljoen euro. De subsidie voor tweedehands auto's blijft 2000 euro. In 2022 was de pot voor nieuwe auto's in mei op en die voor tweedehands in juli.

De bijtelling voor een elektrische auto van de zaak verandert iets. Die was 16 procent over de eerste 35.000 euro van de catalogusprijs van de auto en 22 procent over het bedrag daarboven. Dat wordt 16 procent over de eerste 30.000 euro en 22 procent daarboven. Een leaserijder die een wat duurdere elektrische auto krijgt gaat dus meer betalen.

Kantoor moet energielabel C hebben

Kantoorpanden moeten minimaal energielabel C hebben. Gemeenten moeten dit controleren, ze kunnen een boete geven of zelfs het pand sluiten. Er zijn wel uitzonderingen: panden kleiner dan 100 m2, monumenten, panden die binnen twee jaar gesloopt worden en als de verduurzaming een terugverdientijd heeft van meer dan 10 jaar.

Meer belasting op industrie die veel CO2 uitstoot

Industriële bedrijven die veel CO2 uitstoten gaan meer belasting betalen, want hun vrijgestelde uitstoot wordt kleiner. Ze kunnen dus minder CO2 gratis uitstoten en moeten er eerder voor betalen.

Industriële bedrijven die te veel CO2 uitstoten gaan vanaf 1 januari 2023 meer belasting betalen. Het deel van de uitstoot waarover ze nu geen belasting hoeven te betalen (de vrijgestelde uitstoot), wordt vanaf die datum kleiner. Zo wil het kabinet de industrie stimuleren minder CO2 uit te stoten.

Roetfiltercheck diesels

De algemene periodieke keuring van dieselauto's wordt strenger. Er wordt tijdens een apk nu altijd getest of een diesel een goed werkend roetfilter heeft. Dat gebeurt met een zogeheten deeltjesteller, die het aantal roetdeeltjes in de uitlaatgassen meet.

Toezicht op nepkortingen

De Autoriteit Consument & Markt kan voortaan strenger optreden tegen nepkortingen. Als een product zogenaamd is afgeprijsd van 30 euro naar 20 euro, maar in het echt nooit of maar heel kort 30 euro heeft gekost, is er sprake van een nepkorting.

Winkeliers konden een prijs bijvoorbeeld een dagje verhogen naar 30 en dan verlagen naar 20 en dan was de korting 10 euro. Maar voortaan geldt als oude prijs de laagste prijs die een product had in de 30 dagen voor de korting.

Geen oudedagsreserve meer voor ondernemer

Ondernemers en zzp'ers mochten ieder jaar een deel van hun winst reserveren voor een oudedagsvoorziening. Over dat bedrag hoefden ze dan geen inkomstenbelasting te betalen. Maar voortaan mogen ze geen bedragen meer toevoegen aan dat pensioenpotje. Volgens het kabinet leidt dat tot een gelijkere belasting van werknemers en ondernemers.

Belasting voor bedrijven omhoog

Bedrijven gaan meer belasting betalen over de winst die ze maken. In 2022 betaalden ze 15 procent over hun winst tot 395.000 euro en 25,8 procent over het bedrag daarboven. Dat wordt 19 procent over de winst tot 200.000. Het percentage over het bedrag daarboven blijft 25,8 procent. Het kabinet wil hiermee meer geld ophalen bij bedrijven, zodat dat de belasting voor burgers omlaag kan.

Gegevensuitwisseling platformeconomie

Digitale platformen als Uber, Airbnb en Booking.com worden verplicht om informatie aan te leveren aan een belastingdienst in een EU-lidstaat over de verkopers van diensten of producten op hun site. En die nationale belastingdiensten zijn verplicht deze info automatisch te delen met andere EU-landen. Dat moet het ontwijken en ontduiken van belasting tegengaan.

AOW-leeftijd omhoog

We worden gemiddeld ouder en daarom gaat de AOW-leeftijd omhoog, van 66 jaar en 7 maanden naar 66 jaar en 10 maanden. In 2024 wordt het vervolgens 67 jaar.

Ouderlijk gezag

De ongehuwde en niet geregistreerde partner krijgt voortaan automatisch het ouderlijk gezag, samen met de moeder van een kind. Tenminste: als de partner het kind erkent. Ze hoeven het gezag dus niet meer samen aan te vragen bij de rechtbank.

Spreekrecht familie bij rechtszaak uitgebreid

Nabestaanden van een overleden slachtoffer hadden al spreekrecht tijdens een rechtszaak. Maar wie precies als nabestaande geldt wordt uitgebreid. Ook de stief-familie en pleegfamilie van iemand mag nu spreken bij een rechtszitting.

Kroatië krijgt euro

En nog iets buiten Nederland, maar wel handig mocht je er komend jaar op vakantie gaan. In Kroatië wordt de euro ingevoerd. Het is het twintigste euroland. Daarmee verdwijnt de nationale munt, de kuna. 7,5345 kuna wordt 1 euro.