Artemis 1 komt stuiterend terug, volop spanning bij NASA en ESA

• Ivo Landman

  redacteur Online

Na een proefvlucht van ruim drie weken rond de maan keert NASA's Orion-capsule vandaag terug op aarde. Als een platte steen op het water moet het ruimteschip afketsen op de atmosfeer voordat het de dampkring in duikt. Het 10 ton zware gevaarte zal door dat extra sprongetje een beetje afremmen en een nauwkeurigere landing kunnen maken in de Stille Oceaan.

De manoeuvre voorkomt ook dat astronauten loodzwaar in hun stoel worden gedrukt en het hitteschild onwaarschijnlijke temperaturen te verduren krijgt. Deze keer zijn er nog geen mensen aan boord, alleen test-dummies, maar toch zal de vluchtleiding even de adem inhouden bij het laatste stukje van de Artemis 1-missie.

"Het wordt spannend, want het gaat echt hard", weet Philippe Schoonejans van ESA. "Bij de maan waren er stukken dat hij maar 100 kilometer per uur ging, maar hij komt terug met 40.000 kilometer per uur, 32 keer de snelheid van het geluid."

Ook voor 25 vrijwilligers van de radiotelescoop in het Drentse Dwingeloo komt de eindstreep in zicht. Ze wisselden elkaar de afgelopen weken voortdurend af om Orion met de 25 meter grote schotel te volgen, dag in, dag uit. "Het is soms bijna een beetje saai", vertelt Tammo Jan Dijkema van stichting Camras. "De schotel draait heel langzaam en je luistert naar een piepje, het signaal van Orion."

Een eind op weg naar de maan werd dat signaal steeds zwakker. "Het viel bijna weg. Toen hebben we de lift naar boven in de schotel genomen en bleek dat de schotel het signaal op een verkeerde manier binnenhaalde. We hebben een kabeltje vervangen en toen knalde het signaal eruit."

Het team deelt de gegevens met NASA. "Ze gaan dat evalueren en wellicht zit er meer in voor volgende missies", hoopt Dijkema.

Voor Airbus, hoofdaannemer voor de Europese servicemodule van Orion, is de terugkeer vandaag het sluitstuk van een - tot nu toe - succesvolle missie vol spannende momenten. "Voor ons was minuut 18 zo'n moment", zegt Rob Postma, CEO van Airbus Nederland in Leiden, waar de zonnepanelen voor het maanvaartuig zijn gebouwd. Achttien minuten na de lancering moesten die zonnepanelen uitklappen en stroom gaan leveren. "Bij de lancering was er al gejuicht, maar toen nog een keer."

Er moest nog veel meer goed gaan. In de Europese servicemodule moet alles zitten wat de astronauten bij de volgende missie in 2024 nodig hebben, van zuurstof tot stuurraketten.

Afgezien van een paar kleine onregelmatigheden was er eigenlijk alleen goed nieuws: de Europese module leverde meer stroom dan nodig was en verbruikte minder brandstof dan verwacht. Dat had onder andere te maken met het trillen van de grote zonnepanelen na de boosts die Orion richting de maan en ook weer terug naar de aarde duwde. "Hoe langer ze na die versnelling blijven trillen, hoe groter de invloed op het hele ruimtevaartuig", legt Postma uit. "Dat bleek mee te vallen, dus het bijsturen bleef tot een minimum beperkt."

Eerder maakten we deze video over de zonnepanelen van Orion:

Testen was het doel van deze missie, benadrukt Postma. "Het blijft een stukje rocket science en een grote verantwoordelijkheid: straks zijn er mensen aan boord en Orion gaat duizend keer zo ver als een missie naar het ISS."

De bouwers van de zonnepanelen waren vooral onder de indruk van de indrukwekkende beelden die Orion vanaf de maan terugstuurde naar de aarde, vanuit een perspectief dat deed terugdenken aan het Apollo-tijdperk. "Om de ESM bij de maan te zien met close-ups van de zonnepanelen erbij, dat roept wel emoties op hier."

Ook bij ESA worden de spectaculaire vergezichten van achter de maan veel gedeeld, verzekert ESA-manager Schoonejans. Als de terugkeer vanavond goed afloopt, kan de eerste bemenste missie, Artemis 2, over twee jaar plaatsvinden. Die tijd is hard nodig, verzekert Schoonejans, voor het testen van alle apparatuur en het vluchtklaar maken van de raket. "In het Apollo-tijdperk gingen er in één jaar vijf maanraketten de ruimte in, maar NASA nam toen veel meer risico. Als er iets fout ging, wachtten ze niet met een volgende vlucht tot duidelijk was wat er mis was, ze gingen gewoon door. Er was veel meer haast dan nu."

Toch doen Orions vergezichten vanaf de maan hem ook denken aan foto's uit het Apollo-tijdperk. "Die beelden vanaf de zonnepanelen geven echt het gevoel van een nieuw tijdperk, en tegelijkertijd is Artemis ook een link met het verleden. Vandaar ook die naam: Artemis is de tweelingzus van Apollo."