'Homo-propagandawet' brengt Russische queer personen nog meer in het nauw

• 

  Iris de Graaf

  Correspondent Rusland

"Klaar, dit is het einde. Rusland is nu echt verdoemd". Dat schreef een Moskouse vriendin van mij gisteravond, nadat Poetin zijn handtekening had gezet onder de nieuwe wet die alle vormen van 'lhbti-propaganda' verbiedt. "Mijn hart is gebroken. Ik ben zo bang dat het voor ons queer personen onmogelijk wordt om verder te leven in dit land", schreef ze me.

De nieuwe wet maakt het illegaal om alle 'propaganda' over 'niet-traditionele seksuele relaties' te verspreiden in alle media-uitingen, advertenties, films, boeken en op sociale media. De wet werd op 24 november na een spoedzitting aangenomen door de Doema, het Russische parlement. Het is een nieuwe stap in het onderdrukken van de rechten van queer personen in Rusland. Mensenrechtenorganisaties spreken hier al jaren hun zorgen over uit.

Koppelen homoseksualiteit en pedofilie

Het is in Rusland al bijna tien jaar wettelijk niet toegestaan om informatie over homoseksualiteit te delen met kinderen. Het parlement heeft deze 'homo-propagandawet' uit 2013 nu uitgebreid naar alle leeftijden.

Ook zijn er twee nieuwe artikelen aan het Wetboek van Overtredingen toegevoegd; de eerste gaat over een verbod van 'propaganda van pedofilie' en de tweede over informatie die "bij minderjarigen de wens kan veroorzaken om van geslacht te veranderen". Daarmee worden homoseksualiteit en pedofilie direct aan elkaar gekoppeld.

Daarnaast zijn de straffen verhoogd. Iedereen die iets doet of deelt wat wordt gezien als het promoten van informatie over lhbti'ers, zoals bijvoorbeeld het delen van een regenboog-emoji, loopt het risico op een boete van ruim 6000 euro. Voor organisaties en bedrijven kan de boete oplopen tot zo'n 150.000 euro. Buitenlanders riskeren Rusland te worden uitgezet of voor vijftien dagen in de gevangenis te belanden.

Het besluit past in de groeiende antiwesterse retoriek in Rusland. Volgens het Kremlin is de 'lhbti-ideologie' onderdeel van een hybride oorlog die het Westen tegen Rusland voert. Het Westen zou "verdorven waarden" opdringen om Rusland "van binnenuit kapot te maken".

Poetin profileert zichzelf meer en meer als 'beschermer' van de traditionele waarden, die bevochten moeten worden. Zolang Russen dat geloven en erachter staan, neemt de steun voor hem en zijn "militaire operatie" niet af, lijkt de gedachte.

Het is nog afwachten hoe de wet in de praktijk zal worden toegepast, maar duidelijk is wel dat de bewegingsvrijheid en vrijheid tot meningsuiting van lhbti-ers in Rusland nog meer beperkt zal worden. Ook zal de tolerantie afnemen en geweld richting de lhbti-gemeenschap zeer waarschijnlijk toenemen.

Daar maakt ook mensenrechtenactiviste Alona Popova zich grote zorgen over, zo zei ze in een interview met het Petersburgse Coming Out: "Het nieuwe verbod op "lhbti-propaganda" is een groot probleem. Nu bevindt deze kwetsbare groep zich in een nog kwetsbaardere positie. We horen veel verhalen waarin vijandigheid en geweld ontstaan op basis van seksuele geaardheid. De politie zal helemaal niets doen, en deze personen alleen maar vernederen, of zelfs geweld tegen ze gebruiken".

Nieuwe stok om mee te slaan

De grootste verwarring blijft over de term propaganda. Wanneer is iets propaganda en wanneer niet? De term zelf wordt verder niet gespecificeerd in de nieuwe wet. De onafhankelijke nieuwssite Meduza schrijft daarover: "Niemand die het weet, de definitie zal pas verduidelijkt worden als de rechtbanken in dergelijke gevallen een uitspraak doen". In de praktijk geeft dat de autoriteiten veel vrijheid om de wet toe te passen om vrijwel alles te verbieden als zij daartoe besluiten.

Verschillende media in Rusland hebben vandaag voor de zekerheid al hun content die mogelijk onder de nieuwe wet valt alvast verwijderd. Een populair digitaal magazine over mode en moderne kunst The Blueprint bood daar vandaag excuses aan hun lezers voor aan. "Vandaag verwijderen we een aantal publicaties om de auteurs en medewerkers niet bloot te stellen aan de risico's."

Ook lanceerde T-Action, een organisatie die zich inzet voor de rechten van transgender personen in Rusland, vandaag de campagne 'Geen Woorden'. Daarin deelt de groep persoonlijke verhalen van queer personen, wier ervaringen ze compleet censureren met zwarte balken, ter illustratie van hun weggenomen vrijheid. "Deze wet ontneemt tien miljoen mensen het recht op leven", schrijven de initiatiefnemers.

De vriendin uit Moskou zegt dat de queer-gemeenschap in Rusland geen hoop meer heeft dat hun situatie nog ten goede verandert zolang zij leven. "Het zou me niet verbazen als de volgende stap het legaliseren van guillotine-executie voor alle homoseksuelen is", sluit ze haar bericht af.