Brussel wil einde aan verpakkingsafval, hoe moet dat vorm krijgen?
Afbreekbare fruitstickers, hervulbare bierflessen, kleinere bezorgdozen: het zijn een paar van de plannen die de Europese Commissie vandaag presenteerde om de hoeveelheid verpakkingsafval te verminderen. Het bedrijfsleven moet daar, als het aan de Commissie ligt, de komende jaren forse stappen in gaan zetten. Maar voor sommige bedrijven is dit niet nieuw: zij zijn al bezig met duurzame verpakkingen.
Walter Morriën, een van de eigenaren van De Koffiejongens, begon vijf jaar geleden met recyclebare koffiecups. "We zagen dat koffiecapsules altijd van plastic of aluminium zijn. Dat vonden we vreemd en daarom zijn we biologisch afbreekbare capsules gaan ontwikkelen", zegt hij.
In 2020 kwamen 'zijn' koffiecups van mais en suikerriet voor het eerst op de markt. De capsules kunnen na gebruik in de GFT-bak. "De capsules vergaan met het tempo van een bananenschil of sinaasappelschil", zegt Morriën. Hij zet er in Nederland en België samen ongeveer 20 miljoen per jaar af.
Koffiecups is een van de producten die in het voorstel van de EC wordt behandeld. Als het voorstel wordt aangenomen, moeten alle cups twee jaar na het ingaan van de wet composteerbaar zijn.
De plannen van de Europese Commissie moeten ertoe leiden dat de hoeveelheid verpakkingsmateriaal in 2040 per inwoner van Europa 15 procent minder is dan in 2018. De afvalberg zou daarmee met ruim een derde kunnen worden teruggedrongen.
Verschillende plannen voor verschillende producten
De plannen van de commissie zijn veelomvattend: voor verschillende producten gelden verschillende doelen. De richtlijnen hebben bijvoorbeeld betrekking op het terugdringen van de gebruikte hoeveelheid verpakkingsmateriaal. Verpakkingen - zoals dozen van internetbestellingen - mogen nog maar 40 procent loze ruimte bevatten. Althans, als het aan de Commissie ligt.
Vooral over het plan om producten in kleinere bezorgdozen te verpakken, is Mette Jensen van PurePack te spreken. "Als ik zie wat hier aan bezorgauto's door de straat rijdt: dat kan eigenlijk niet."
Jensens bedrijf verkoopt onder meer kartonnen verpakkingen die CO2-neutraal worden geproduceerd en biologisch afbreekbare zakken. Ook dat is een speerpunt van het commissievoorstel: zo wil de EC bijvoorbeeld dat er meer verpakkingen komen die herbruikbaar en hervulbaar zijn. Wat niet herbruikbaar is, moet afbreekbaar of recyclebaar zijn.
Jensen merkt dat er bij haar klanten de voorbije jaren meer behoefte is aan duurzame verpakkingen. Maar zo eenvoudig als verduurzamen wellicht klinkt, is het proces niet. "Er ligt niet zomaar een kant-en-klare verpakking klaar voor ieder product", stelt Jensen. "Neem een producent die specerijen wil verpakken. Dan is het onhandig als verpakking minder lang mee gaat dan het product."
Voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal verwelkomt de plannen. "Wij zeggen altijd: verminder vooral verpakkingen, en zorg anders dat verpakkingen zo lang mogelijk recyclebaar zijn. Daar zijn deze richtlijnen grotendeels voor bedoeld", aldus adviseur Paulien van der Geest. "Het is hartstikke goed dat er strenge regelgeving komt. Dan krijg je een gelijk speelveld waarin iedereen mee moet doen, dan gaat het veel sneller dan wanneer er een paar voortrekkers zijn."
Wel heeft zij ook kritische noten, bijvoorbeeld als het gaat om de recyclebare koffiecups. "Als je koffiecups biologisch afbreekbaar maakt, gebruik je landbouwgrond om iets te maken dat je vervolgens weggooit. Want je moet ervoor mais en suikerriet verbouwen, terwijl we te maken hebben met een groeiende wereldbevolking en de vraag is hoe we die gaan voeden."
Volgens Van der Geest is het daarom bijvoorbeeld beter om helemaal weg te blijven bij zulke verpakkingen en in plaats daarvan een percolator of bonenmachine te gebruiken.
'Goede prikkel'
Milieu Centraal noemt de regels "een goede prikkel" voor producenten om duurzamer materiaal te gaan gebruiken. Dat dit nu weinig gebeurt, heeft volgens Van der Geest te maken met het feit dat recyclebaar plastic prijzig is. "De ondernemers die duurzaam werken, doen dat nu vanuit een eigen visie en goede intenties. Maar velen kijken toch vooral naar de kosten."
De verpakkingsindustrie zal vermoedelijk niet blij zijn met de nieuwe regels; zij zullen moeten investeren. "Een lastig probleem dat bijvoorbeeld nog niet wordt benoemd in de gepubliceerde stukken is de afweging tussen verpakking en bijvoorbeeld voedselverspilling", zegt Anton Brouwer van verpakkingsbranchevereniging NVGP. "Grotere hoeveelheden tegelijk verpakken heeft een gunstig effect op het gebruik van verpakkingsmateriaal."
Voorlopig behoren zakjes mayonaise en mini-shampooflesjes in ieder geval nog niet tot de verleden tijd. Het Europees Parlement moet zich nog over het voorstel buigen. Dat gebeurt volgend jaar. Daarna beginnen de onderhandelingen over de uiteindelijke wet.
