Dure döner: inflatie raakt Duitsers waar het pijn doet
Job Urbach
redacteur Bureau Berlijn
"Hallobitteschön!" Voor veel Duitsers een bekend geluid en betekent vaak één ding: jouw beurt om döner te bestellen. Er zijn weinig snacks waar men in Duitsland zo dol op is als een broodje döner kebab.
Jarenlang golden de goed gevulde broodjes als betaalbaar voor iedereen. Een döner voor 3,50 euro was eerder regel dan uitzondering. Maar die tijden zijn voorbij, want ook döner is door inflatie veel duurder geworden.
Correspondent Wouter Zwart neemt je mee langs de dönerkramen van Berlijn, waar verkopers én klanten buikpijn hebben van alle problemen:
Minstens 6 euro vraagt Ali Otman inmiddels voor het broodje. Er is bijna niemand in Berlijn die al langer döner verkoopt dan hij, zegt hij zelf. "Dit soort prijsstijgingen heb ik nog nooit meegemaakt. Begin volgend jaar moet ik de prijs misschien alweer verhogen."
Hij kan niet anders, omdat alles wat hij moet inkopen flink duurder is geworden. Een kilo vlees was 4,60, is nu 8 euro. Gas: verdubbeld. Otman: "Een emmer mayonaise kocht ik begin dit jaar voor 10,50, nu betaal ik 28 euro."
Daar komt nog bij dat het minimumloon omhoog is gegaan, een campagnebelofte die regeringspartij SPD in oktober kon inlossen. Maar dat betekent wel dat Otman zijn personeel nu minstens 12 euro per uur moet betalen. "Mijn vrouw heb ik moeten ontslaan."
Döner is voor de Duitsers niet zomaar eten, het is onderdeel van de cultuur. Berlijn is zelfs de geboorteplaats van het broodje zoals je het tegenwoordig, ook in Nederland, kunt krijgen. Vijftig jaar geleden verkocht de Turks-Duitse Kadir Nurman in zijn snackbar voor het eerst het kalfsvlees in brood.
Die variant is ondertussen uitgegroeid tot een fenomeen. In Duitsland zijn er meer dan 18.000 kebabzaken en alleen al in Berlijn kunnen 3,7 miljoen inwoners kiezen uit ruim 1600 Dönerladen. Volgens de vereniging van dönerproducenten is de Duitse dönerbranche goed voor een jaarlijkse omzet van 2,4 miljard euro.
Van scholier tot kanselier
Al die kebabzaken bedienen alle lagen van de samenleving. Een scholier in een tussenuur, een bouwvakker tijdens de lunchpauze of voormalig bondskanselier Merkel tussen alle afspraken door: veel Duitsers grijpen graag naar de snelle hap.
Bijvoorbeeld rond Kottbusser Tor, zo'n beetje het döner-epicentrum van Berlijn. En daar hoef je niet lang rond te vragen om te horen hoe mensen over de prijsstijgingen denken.
"Onnodig", zegt een jonge klant op het terras van dönerzaak Doyum. Hij heeft daarom vandaag maar niets besteld. Zijn vriend houdt het bij een kipdöner. "Dat is goedkoper." Drie jaar terug betaalde je maximaal 3 euro, zegt hij meewarig.
Naast hen haalt een vrouw net een Turkse pizza af. Ze koopt minder döner nu die duurder is. Schuld van de regering, vindt ze, want de prijzen stijgen door de oorlog en de energiecrisis. "Bedankt voor het fijne buitenlandbeleid", voegt ze sarcastisch toe.
Een burger riep laatst naar bondskanselier Scholz (al dan niet voor de grap) dat hij wat moet doen aan de hoge dönerprijzen: 'Praat met Poetin!':
Aan de overkant, bij een andere zaak, zet een man net zijn tanden in een broodje. Dat hij nu meer moet betalen begrijpt hij wel, dat is een döner altijd al waard geweest volgens hem. Hij vindt het vooral zielig voor de kinderen. "Dat zij de dönercultuur niet zo kunnen beleven als wij vroeger. Een döner en een cola voor een paar euro gaat niet meer."
Ali Otman merkt al dat klanten wegblijven. "Mijn omzet is met ruim een derde gedaald." Ze smeren vaker thuis broodjes, of halen dan misschien liever af bij de Aziaat verderop, of een pizza.
Daar begrijpt hij niets van. "Wat is nou helemaal een pizza?", vraagt hij: "Een beetje deeg, tomatensaus en kaas. In een döner zit 150 gram vlees en salade. Dat is geen fastfood, dat is iets exclusiefs."
Hoe lang hij zijn prijzen nog kan verhogen om zijn rekeningen te kunnen betalen weet hij niet. "We vechten om te overleven. Het is moeilijk, heel moeilijk." Veel zal afhangen van de gasrekening. "Als ik een nabetaling van 7000 euro krijg, dan houdt het op."