Opmerkelijke draai: Polen biedt Duits luchtafweersysteem nu aan Oekraïne aan
Het leek een stap in de richting van meer samenwerking, maar tevredenheid is na enkele dagen al ingeruild voor ongemak. Nadat Duitsland afgelopen maandag Polen een luchtafweersysteem had aangeboden, biedt Polen dat systeem nu aan Oekraïne aan. Het zet de toch al moeizame relatie tussen Polen en Duitsland verder onder druk.
Aanleiding voor het Duitse aanbod was de raketinslag in Polen vlak bij de grens met Oekraïne, waarbij twee Polen om het leven kwamen. Hoewel er veel aanwijzingen zijn dat het om een onbedoelde afzwaaier ging van het Oekraïense luchtafweersysteem, groeiden de toch al grote zorgen in Polen dat de oorlog verder de grens over komt. Een van de manieren om zich daartegen te wapenen is door de beveiliging van het luchtruim te versterken.
'Met genoegen'
Afgelopen maandag maakte de Duitse defensieminister Lambrecht afspraken met haar Poolse ambtgenoot Blaszczak over een gezamenlijke verdediging van het Poolse luchtruim. Onderdeel van die afspraak was het aanbod van Duitsland om een Patriot-luchtafweersysteem te leveren. Met als bijkomend voordeel voor Duitsland mogelijk een verbetering van de relatie met Polen. De Poolse minister nam dat aanbod toen "met genoegen" aan.
Des te opvallender is de draai waarvan sinds gisteren sprake is in Polen. Eerst was het oud-premier en parlementariër Jaroslaw Kaczynski, door velen gezien als de machtigste man in Polen, die zou hebben gezegd dat het beter voor de veiligheid van Polen was als Duitsland de Patriots direct aan Oekraïne levert.
Vervolgens vond ook minister Blaszczak het bij nader inzien toch een goed idee om het luchtafweersysteem direct in Oekraïne te plaatsen. "Na verdere raketaanvallen van Rusland, heb ik me tot Duitsland gewend om de voorgestelde Patriots in Oekraïne aan de westerse grens in te zetten. Dit zal Oekraïense slachtoffers en black-outs voorkomen, en de veiligheid aan onze oostgrens verbeteren", aldus de minister op Twitter. De Poolse premier Morawiecki bevestigde dit vandaag, en in Oekraine werd er positief op gereageerd.
Langs elkaar heen praten
Vanuit Duitsland klonk er niet direct enthousiasme over de draai, maar een directe afwijzing kwam er ook niet. "Het zijn Patriots die binnen het gezamenlijke luchtverdedigingsprogramma van de NAVO zijn ingepland. Daarom konden we ze aan Polen aanbieden", aldus minister Lambrecht, doelend op het feit dat Polen NAVO-lid is en Oekraïne niet. "Voorstellen die daarvan afwijken moeten eerst met de NAVO en bondgenoten besproken worden."
De kans dat de NAVO direct eigen middelen in Oekraïne tegen Rusland inzet, lijkt echter klein. Tot nu toe houdt het bondgenootschap dat af, omdat het een verdere escalatie van de oorlog wil voorkomen. Daar komt nog bij dat voor de inzet van elk Patriot-systeem ook negentig getrainde militairen ter plaatse nodig zijn.
De voorzitter van de defensiecommissie in het Duitse parlement, Strack-Zimmermann, denkt dan ook dat het Duitse aanbod wel degelijk was bedoeld voor Polen zelf, en niet voor de NAVO . "Opmerkelijk, hoe men zo langs elkaar heen kan praten", zegt ze.
Tweede Wereldoorlog
Waarom de Polen het Duitse voorstel in eerste instantie hadden aangenomen, om vervolgens af te wijzen, is onduidelijk. De Poolse oppositie wijst op de binnenlandse politieke belangen van PiS, de regeringspartij van Blaszczak, Morawiecki en Kaczynski. Komend jaar zijn er verkiezingen in Polen, en Duitsland moet het bij PiS vaak ontgelden. Het buurland vormt volgens de partij een bedreiging voor de Poolse soevereiniteit.
Bij die moeizame relatie tussen de twee landen speelt de geschiedenis een belangrijke rol. Polen was een van de grootste slachtoffers van de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog. Ook vindt de Poolse regering dat Duitsland te veel treuzelt met het leveren van zware wapens aan Oekraïne.
Tegen de radiozender Rmf.fm zei de voormalige Poolse president Komorowski, tegenstander van PiS, vandaag: "Het is moeilijk om Duitse hulp te accepteren en tegelijkertijd in de politiek Duitsland te bespugen wanneer je maar kan, en bijna te beschuldigen van agressieve intenties tegenover Polen." De draai zou een uitweg zijn, een manier waarop de regering het Duitse aanbod kan afslaan zonder dat hardop te zeggen.
De Poolse krant Gazeta Wyborcza haalde dinsdag al venijnig uit naar de regering. "Wat nu, meneer Kaczynski? Duitsland biedt ons moderne raketafweersystemen ter verdediging van het Poolse luchtruim aan. Is dat geen bemoeienis met onze binnenlandse aangelegenheden?"
Dat kunnen we toch niet accepteren, vervolgt de krant sarcastisch. "Dat Berlijn, ondanks de aanhoudende anti-Duitse campagne van de PiS-regering, zich nu een vriend en trouwe bondgenoot van ons land toont die ons hulp biedt in tijden van nood."