Kabinetsplan: stopbonus voor boer bij natuurgebied, anders strengere milieueisen
Lars Geerts
Politiek verslaggever
Het kabinet wil een stopbonus voor boeren die in de buurt van natuurgebieden veel stikstof uitstoten. Vanaf april volgend jaar krijgen duizenden boeren een aanbod. Ze kunnen innoveren, verhuizen of stoppen. Als een boer stopt, krijgt hij 120 procent van de waarde van zijn boerderij.
De meest betrokken ministers hebben dat vanochtend besproken. Boeren hoeven niet aan de regeling mee te werken, maar dan krijgen ze wel te maken met aanzienlijk strengere milieueisen en wordt het veel moeilijker om door te gaan.
Vrijdag wil het kabinet met de definitieve plannen naar buiten komen. Daarin moet ook een stikstofheffing voor alle bedrijven zijn opgenomen. Vervuilende fabrieken zullen dan flink moeten betalen voor hun stikstofuitstoot. Het systeem is vergelijkbaar met de heffing die bedrijven betalen voor de uitstoot van CO2.
Remkes
Deze maatregelen zijn een antwoord op het advies van stikstofbemiddelaar Johan Remkes en de recente uitspraak van de Raad van State die het werken met bouwvrijstellingen afwees.
De strengere milieueisen in de buurt van Natura2000-gebieden zijn een stok achter de deur, waarmee het kabinet hoopt zo veel mogelijk boeren te verleiden om mee te doen aan de vrijwillige regeling.
De voorstellen van de meest betrokken ministers worden de komende dagen besproken in de Tweede Kamerfracties van de regeringspartijen. Die kunnen nog aandringen op veranderingen.
PAS-melders
Deze kabinetsaanpak moet er uiteindelijk ook toe leiden dat PAS-melders gelegaliseerd kunnen worden. Ook dat was een voorwaarde die Remkes heeft gesteld en die is overgenomen door het kabinet.
De hoop is dat zo veel boerenbedrijven ervoor kiezen om te stoppen dat er genoeg stikstofruimte vrijkomt om de PAS-melders te helpen. Die zouden dan een vergunning kunnen krijgen.
PAS-melders zijn bedrijven die voor het Programma Aanpak Stikstof (PAS) een melding deden bij de overheid voor activiteiten met weinig stikstofneerslag. Ze hoefden dan geen vergunning aan te vragen. Maar omdat de rechter een streep haalde door het PAS, zitten die boeren nu zonder vergunning en dreigen ze hoge boetes te krijgen.
Het kabinet worstelt al jaren met de stikstofaanpak. In 2019 verwees de hoogste rechter het stikstofbeleid van de regering naar de prullenbak. Sindsdien halen het kabinet en de provincies keer op keer bakzeil bij de rechter als het gaat om hun stikstofaanpak.
Afgelopen jaren hebben boeren regelmatig geprotesteerd tegen de stikstofaanpak. De spanning tussen boeren en het kabinet liep deze zomer dusdanig op dat Johan Remkes werd gevraagd om te bemiddelen tussen alle partijen. Dat heeft geleid tot zijn advies 'Wat kan wel'.
Landbouwakkoord
Minister Piet Adema van Landbouw wil begin volgend jaar een landbouwakkoord sluiten met de sector. Daarin moet duidelijk worden hoe de agrarische sector in Nederland er in de toekomst uit moet zien.
Hij wil daarin ook het perspectief bieden wat volgens de sector ontbrak in eerdere plannen. Vrijdag zal hij daar in zijn brief daar verder op ingaan. Ook zal hij ketenpartijen, zoals de supermarkten en veevoederfabrikanten, oproepen om mee te werken aan een beter verdienmodel voor de boer.