Onderzoek NOS: Kamerleden voelen zich geïntimideerd, houden mening soms voor zich

• Jorn Jonker

  politiek verslaggever
• Hugo van der Parre

  Research-redacteur

Scheldpartijen, intimidaties, bedreigingen en zelfs fysieke confrontaties. Tweede Kamerleden merken in hun privéleven steeds sterker de gevolgen van de polarisatie, zeggen ze tegen de NOS. Dat heeft ook politieke gevolgen: sommige politici houden zich daarom in en zeggen hun mening niet altijd hardop.

De NOS heeft een onderzoek gehouden onder Tweede Kamerleden, via een vragenlijst en achtergrondgesprekken, om in kaart te brengen wat Kamerleden meemaken aan intimidaties.

Supermarkt

Een Kamerlid noemt de bedreigingen en online scheldpartijen "een dagelijks fenomeen". Een ander wordt "pislink" dat zelfs zijn dochter wordt bedreigd. Weer een ander schrijft: "Af en toe word ik intimiderend benaderd, bijvoorbeeld in de supermarkt. Dat maakt ook dat ik publieke plekken steeds meer vermijd."

Van de 150 Kamerleden hebben er 51 onze vragenlijst ingevuld. De uitslag zegt iets over hoe deze groep het werk beleeft, maar niet per se iets over degenen die de vragenlijst niet hebben ingevuld.

Kijk hier naar de antwoorden van het onderzoek, met in cijfers het aantal Kamerleden dat het eens was met de stelling:

Bijna een kwart van de respondenten (12 van de 51) zegt dat ze hun standpunt wel eens voor zich hebben gehouden vanwege mogelijke bedreigingen of intimidaties. In een toelichting vertelt een Kamerlid dat ze merkt dat ze sommige meningen niet meer op sociale media plaatst. Ook denkt ze wel twee keer na voor ze in een debat de confrontatie met Forum voor Democratie zoekt, de partij die in gesprekken met Kamerleden van andere partijen wordt genoemd als de grootste katalysator van online bedreigingen.

Ervaren Kamerleden zien dat de noodzaak van beveiliging door de jaren is toegenomen, waar voorheen vooral de bekendste politici daarmee te maken hadden.

Privéleven

Van de Kamerleden die onze vragenlijst invulden, zegt 71 procent de gevolgen van polarisatie steeds sterker te merken in het privéleven. 61 procent zegt bedreigd of geïntimideerd te worden of op andere manieren lastiggevallen te worden. Dat maken niet alleen Kamerleden zelf mee. Van de 51 parlementariërs die onze vragenlijst invulden, zeggen er zeven dat naasten van hen dat ook is overkomen, vanwege het werk dat zij als Kamerlid doen.

Van enkele politici is bekend dat zij thuis zijn opgezocht door mensen die het niet met hen eens zijn. Bekende voorbeelden zijn de ministers Kaag van Financiën en Van der Wal voor Natuur en Stikstof. Maar het gebeurt vaker. Van de 51 respondenten zeggen er tien dat ook zij thuis zijn bezocht, omdat mensen het niet eens waren met hun politieke overtuigingen.

Vrouwelijke Kamerleden die we spreken, merken vooral dat ze seksistische taal over zich heen krijgen. Een schrijft bij de vragenlijst: "Ik ben een vrouw en krijg berichten die daarmee te maken hebben. Kankerhoer, slet, kakelkip, muts, trut en suggesties voor handelingen die ik moet doen."

Kamerleden noemen 'sociale media' het meest als bron van bedreigingen en intimidaties. Een ervaren Kamerlid zegt dat door sociale media Kamerleden de hele dag negativiteit over zich heen krijgen, zoals doodsbedreigingen, waar dat vroeger eens in de zoveel tijd een boze brief of mail was.

In de gesprekken met Kamerleden blijkt dat menig Kamerlid zich privé voorzichtig gaat gedragen, terwijl ze tegelijk ook vinden dat volksvertegenwoordigers midden in de samenleving moeten staan.

Argwaan

Kamerleden benadrukken ook dat het debat is gepolariseerd. Partijen zijn het niet gewoon oneens met elkaar, maar schilderen de ander direct af als een gevaar, zo schetst een Kamerlid het huidige debat. De argwaan sijpelt zo door dat het soms zelfs moeilijk is een goed gesprek te voeren met je buren, omdat je van een bepaalde partij bent en zij je niet vertrouwen, is een van de opmerkingen.

Een Kamerlid zegt dat ze in een winkel is geweigerd vanwege haar politieke kleur. Sommige Kamerleden vertellen dat ze twijfel hebben of ze minister of fractievoorzitter willen worden, omdat ze dan nog meer over zich heen krijgen.

Uit welke hoek de dreiging komt, verschilt per Kamerlid. Demonstranten tegen coronamaatregelen worden met regelmaat genoemd, net als de achterban van Forum voor Democratie die vooral reageert bij bepaalde filmpjes. Kamerleden hebben ook te maken met extremistische gelovigen, boze boeren en zelfs de onderwereld die geen zin heeft in harde politieke maatregelen tegen misdadigers.

Minister Yeşilgöz van Justitie en Veiligheid zegt bezorgd te zijn over het feit dat politici zich meer en meer onveilig voelen en te maken hebben met online of offline intimidatie en bedreigingen. Ze benadrukt dat er een heldere grens is; bij bedreigingen en intimidatie treden politie en het OM hard op. "Het mag niet normaal worden dat volksvertegenwoordigers of bestuurders hun werk niet meer vrij en veilig kunnen doen."