Kabinet wil toezicht op weekendscholen: 'Gevaar voor parallelle samenlevingen'

Het kabinet wil sneller kunnen ingrijpen bij weekendscholen. Dat zijn 'informele scholen' die niet bekostigd worden door de Nederlandse overheid, en die niet onder toezicht staan van de Inspectie van het Onderwijs. Minister Wiersma wil dat de inspectie ook bij dit soort onderwijsinstellingen een rol krijgt.

De minister verwijst onder meer naar een onderzoek van Nieuwsuur en NRC uit 2019 naar salafistische moskeescholen. In een brief aan de Tweede Kamer noemt hij het "schrijnend hoe bij minstens vijftig onderwijsplekken door het hele land anti-integratieve, antidemocratische en anti-rechtsstatelijke overtuigingen werden opgelegd aan meer dan duizend kinderen".

Parallelle samenlevingen

Wiersma wil nu optreden tegen excessen in het informele onderwijs, "of het nu vanuit een religieuze, extreemrechtse, extreemlinkse of een andere ideologische overtuiging wordt gegeven." Hij is bang voor "parallelle samenlevingen" en benadrukt dat "geen enkel kind mag leren dat discriminatie, onverdraagzaamheid en isolationisme acceptabel is".

Om de inspectie meer mogelijkheden te geven, moet de wet worden veranderd en Wiersma wil dat dat nog deze kabinetsperiode is geregeld, al erkent hij dat dat geen gemakkelijke opgave is. De politiek worstelt al jaren met dit onderwerp.

De minister benadrukt dat kinderen op informele scholen geen dingen moeten leren die haaks staan op de rechtsstaat. Als voorbeeld daarvan noemt hij dat je doordeweeks wordt bijgebracht dat mannen en vrouwen gelijk mogen zijn, dat je je best op school moet doen en dat je verliefd mag worden op wie je wil, maar dat je in het weekend leert dat je als vrouw geen bankrekening mag openen en dat je een homoseksueel van een flatgebouw moet gooien.

Signalen van uitwassen

Volgens Wiersma moet de Inspectie in actie komen na meldingen van concrete signalen van uitwassen. Hij verwacht dat het om een beperkt aantal instellingen zal gaan. Informele scholen die het goed doen, wil hij niet belasten met onnodig toezicht.

De minister wil verder dat ook medewerkers van informele scholen verplicht worden een verklaring omtrent het gedrag te hebben. Nu is zo'n verklaring in het regulier onderwijs wel, maar op informele scholen niet nodig. Wiersma vindt dat onderscheid onverstandig: "Op informele onderwijsinstellingen werken medewerkers met exact dezelfde groepen."

Schieten op een mug

Fatos Cergel is expert op het gebied van maatschappelijke vraagstukken en was betrokken bij een onderzoek naar informeel onderwijs. Zij betwijfelt of de wet kans van slagen heeft en wijst erop dat onder informeel onderwijs ook taallessen, bijbelclubs en folklorelessen vallen.

"Als je gaat zeggen dat je binnen het informeel onderwijs een groep gaat selecteren op basis van een religieuze overtuiging, hoe rijm je dat binnen het wettelijke kader?", zegt Cergel in Nieuws en Co op NPO Radio 1. "Ik denk dat dit met een kanon schieten op een mug is."

Meer melden, klikken en straffen

Het is de vraag of zo'n wet niet tot juist meer polarisatie leidt, denkt ze. "Ik zou meer letten op preventie en weerbaarheid. Een parallelle samenleving ontstaat als een groep zich onttrekt, maar ook als die wordt buitengesloten. Integratie is een wederzijds proces. It takes two to tango."

Het voorstel van Wiersma leidt alleen tot meer melden, klikken en straffen, zegt Cergel. "Je moet ervoor waken dat je niet een gedachtenpolitie wordt en alles wat niet past bij de norm gaat markeren als radicaal."

De uitwerking van het wetsvoorstel moet komend voorjaar klaar zijn. Wiersma wil dat de wet ingaat voor het einde van deze kabinetsperiode, in 2025.