Komt het toch weer neer op een handjevol staten. Met flinterdunne verschillen in de peilingen. Maandenlang slingerde het beeld van de verkiezingen voor de Amerikaanse Senaat heen en weer; van de Republikeinen die op rozen zaten, naar de populariteit van president Biden die toch een opleving had, naar Republikeinen die zelfs kans maken in Democratische districten.
Het is de dag van de midterm-verkiezingen in Amerika: voor zetels in het Congres en de macht in de afzonderlijke staten. In veel staten wordt al weken gestemd; per post of in mobiele drop boxes. Vandaag zijn ook overal in het land stembureaus open, vanavond begint het tellen van de stemmen.
Een verkiezing met als grote troef de meerderheid in de Senaat. Lukt het de Republikeinen om naast een vrijwel zekere overwinning in het Huis van Afgevaardigden ook in de Senaat de meerderheid te pakken? Dan kunnen ze de komende jaren niet alleen het beleid van president Biden blokkeren, maar nemen ze de facto het roer van het landsbestuur over.
Verkiezingen met giftig randje
Peilingen zijn unaniem: de kans is levensgroot dat de Republikeinen die meerderheid in het Huis heroveren. Voor de Senaat, het machtige orgaan van honderd zetels, twee voor iedere staat van de VS, ligt de race nog open. Met voor zeker zes zetels een onmogelijk te voorspellen uitkomst. Als de Republikeinen drie van die zes winnen, dan nemen ze de macht in de Senaat over.
Het zijn verkiezingen met een giftig randje. Het systeem zelf, het vertrouwen in de democratie, staat op het stembiljet. In haast alle cruciale races om senaats- en gouverneurszetels hebben de Republikeinen een kandidaat naar voren geschoven die wordt gesteund door oud-president Trump. Zij herhalen in de campagne zijn leugens van fraude bij de verkiezingen van 2020, en zaaien twijfel over de betrouwbaarheid van deze midterms.
Daarnaast ging de Republikeinse campagne vooral over de 'radicaal-linkse' regering-Biden. Met de moeizame economie hadden zij een sterke troef in handen. Prijsstijgingen zijn in de Verenigde Staten op veel plekken nog extremer dan in Europa, een volle tank is twee keer zo duur als een jaar geleden. Iedereen voelt iedere dag de torenhoge inflatie, iets wat uiteraard neerslaat op de zittende macht: president Biden en de Democraten.
Zij kwamen daar maar met moeite overheen met hun boodschap over ondermijning van de democratie. Biden sloeg in verschillende grote toespraken alarm en noemde deze verkiezingen "een strijd voor de ziel van de natie". Ook wilden de Democraten het liever hebben over fundamentele rechten die in door Republikeinen bestuurde staten onder druk staan, zoals abortus en homorechten.
En zo werd het vooral een campagne waarbij iedereen langs elkaar heen praatte, of anders gezegd: een campagne van immense contrasten. Twee partijen die een heel ander Amerika voorstaan. Wie positief wil blijven, zegt dat de kiezer tenminste echt wat te kiezen heeft. De meer sombere versie: welke kant de uitslag ook op valt, Amerika blijft nagenoeg onbestuurbaar en tot op het bot verdeeld.
Cruciale races
Zoals gezegd draait het bij het binnenlopen van de uitslagen om een handjevol Senaatsraces. Het is een bekend lijstje van swing states waar de beslissing over de meerderheid in de Senaat gaat vallen.
Veel ogen zullen gericht zijn op Pennsylvania, waar de door Trump gesteunde Mehmet Oz, als 'Dr. Oz' groot geworden in de shows van Oprah Winfrey, het opneemt tegen John Fetterman, een linkse oud-burgemeester uit de rust belt.
Ook in Georgia wordt het spannend. Daar verdedigt de Democratische dominee Raphael Warnock zijn zetel tegen American Football-legende en oude vriend van Trump Herschel Walker.
Arizona is de derde staat waar het in 2020 lang onrustig bleef over het vaststellen van de uitslag. Ook daar loopt nu een cruciale race, en ook daar is de Republikeinse kandidaat een trumpist. Blake Masters daagt de zittende Democraat Mark Kelly uit, een voormalig astronaut.
Wachten op uitslagen
Behalve voor de macht in Washington, kunnen de uitslagen belangrijke gevolgen hebben voor de dynamiek binnen de Republikeinse partij. Doen trumpisten als Oz, Walker en Masters het goed? Dan is dat een extra stimulans voor de partij om ook bij volgende verkiezingen in te zetten op het radicaal-rechtse geluid. Lukt het een aantal vooraanstaande Trump-kandidaten niet om te winnen, dan is er hoop voor conservatieven die van Trump af willen.
En dan is er nog het grote wachten op de uitslagen: tegen de tijd dat Nederland ontwaakt op woensdag, is er vermoedelijk niet meer dan ruwweg een beeld welke partij het goed heeft gedaan deze midterms. Van de bovengenoemde staten is de kans groot dat Georgia snel een uitslag heeft, maar van Pennsylvania en Arizona is al vrij zeker dat het langer gaat duren.
