'Brief Máxima verlaagt drempel voor jongeren om over mentale gezondheid te praten'
"Praten, praten, praten. Dat helpt écht." Met deze woorden richtte koningin Máxima zich in een open brief tot Nederlandse jongeren. Onderzoek na onderzoek laat zien dat de mentale gezondheid onder deze groep de laatste jaren is afgenomen, met name onder meisjes en jonge vrouwen.
Met haar brief, getiteld Je bent niet alleen, vraagt de koningin hier aandacht voor. Ze roept jongeren en volwassenen op om over gevoelens als stress of verdriet met elkaar in gesprek te gaan. Jongeren verdienen "onvoorwaardelijke steun en hulp om mentaal gezond te blijven", schrijft Máxima. "Dat begint heel simpel met een luisterend oor en een eerlijk gesprek."
Dat gesprek is er niet vanzelf. Onderzoek van 3Vraagt (onderdeel van het EenVandaag Opiniepanel) laat zien dat zeker de helft van de jongeren mentale gezondheid als een taboeonderwerp ziet. Driekwart van de jongeren trekt zich terug als ze niet lekker in hun vel zitten.
Drempels
Herkenbaar, zegt gezondheidszorgpsycholoog Najla Edriouch. "Jongeren bij mij in de behandelkamer vinden het super vaak ingewikkeld om over hun mentale gezondheid te praten. Schaamte speelt hierbij een rol, maar ook dat ze anderen niet willen belasten. En als ze het wel vertellen, weten mensen in de omgeving niet altijd hoe ze erop moeten reageren."
Dergelijke drempels ziet ook onderzoeker Sophie Leijdesdorff, die aan de Universiteit Maastricht is gepromoveerd op de mentale gezondheid van jongeren. "Jongeren denken dat hun problemen niet erg genoeg zijn. Of ze vinden dat hun gevoelens niet terecht zijn, bijvoorbeeld omdat ze zijn opgegroeid in een fijne omgeving."
Onderzoek toonde eerder al aan dat de mentale problemen onder jongeren fors is toegenomen, vooral bij meisjes:
Leijdesdorff en Edriouch zetten zich in om het gesprek over mentale gezondheidsproblemen toch op gang te krijgen, ook buiten de behandelkamer. Zo plaatst Edriouch op YouTube en op haar Instagram tips en informatie over mentale gezondheid. Leijdesdorff is psycholoog bij Stichting @ease, een plek waar jongeren met mentale gezondheidsproblemen anoniem terecht kunnen tijdens een inloopspreekuur of door online te chatten met leeftijdsgenoten die zelf ook ervaringsdeskundigen zijn.
Het is belangrijk om zo drempels weg te nemen voor jongeren die over hun problemen willen praten, vinden de experts. "Op het moment dat je praat, kan dat een enorme opluchting zijn. Je staat er dan niet meer alleen voor", zegt Edriouch. "Het kan een eerste stap zijn richting hulp uit de eigen omgeving, maar ook een stap in de richting van professionele hulp."
Zeker bij jonge mensen is deze hulp van belang, zei onderzoeker Gonneke Stevens van de Universiteit Utrecht in het NOS Radio 1 Journaal op NPO Radio 1. "Jongeren die mentale problemen ontwikkelen in de adolescentie, houden die heel vaak later in het leven. Het is heel belangrijk om juist in deze periode in te grijpen, ze te ondersteunen, met ze te praten en te kijken wat er aan de hand is."
De oproep van Máxima draagt hieraan bij. "Máxima laat zien dat het oké is om erover te praten", zegt onderzoeker Leijdesdorff. Gezondheidszorgpsycholoog Edriouch denkt dat de brief taboedoorbrekend werkt. "Het is goed te zien dat mensen als de koningin zich hier druk over maken. Dat doet Máxima niet alleen met deze brief, maar ook door persoonlijke ervaringen met het onderwerp te delen, zoals de zelfdoding van haar jongere zus."
Máxima's zus Inés stapte in 2018 uit het leven, na jaren met psychische problemen en depressieve gevoelens. De koningin is ook op andere manieren betrokken bij het onderwerp mentale gezondheid. Haar dochters Amalia en Alexia hebben allebei psychologische hulp gehad. De koningin vertelde hierover bij de lancering van Mind US, een stichting die zich inzet voor de mentale gezondheid van jongeren, waarvan ze erevoorzitter is.
Máxima's openheid maakt haar brief extra geloofwaardig, zegt Edriouch. "Ze laat zo zien dat iedereen te maken kan krijgen met deze problemen, ook als je ogenschijnlijk heel succesvol bent."
Maar er is meer nodig, benadrukt ze. Edriouch: "In de praktijk zie je bijvoorbeeld de lange wachtlijsten en jongeren die worstelen met het eigen risico op het moment dat ze zorg zoeken. Dit is niet iets wat snel opgelost gaat worden. Maar aandacht hiervoor, zoals Máxima in haar brief vraagt, is wel stap één."
