Arizona wederom brandpunt bij verkiezingen VS: in twee jaar nooit rustig geweest
Gaat de democratie van Amerika overleven? Opnieuw spookt die vraag door de hoofden van miljoenen Amerikanen als ze komende week op weg gaan naar de stembus. Komt er bij deze midtermverkiezingen weer zo'n felle strijd over de uitslag als in 2020? En kan die uitslag een opmaat worden naar serieuze problemen in 2024, als er een nieuwe president moet worden gekozen?
Een lange lijst Republikeinse kandidaten is tijdens deze campagne de leugens over verkiezingsfraude blijven herhalen. Ze gaan op voor gouverneur en andere posities in de staten, of voor zetels in het Congres in Washington. Zij sorteren niet alleen voor op een nieuw gevecht over de uitslag volgende week. Als ze aan de macht komen, nemen zij ook sleutelposities in bij het bepalen van de uitslag van de presidentsverkiezingen over twee jaar.
De website 538 bracht in kaart waar in het land deze kandidaten verkiesbaar zijn. De uitkomst voorspelde weinig goeds. Zo'n 60 procent van de Amerikaanse kiezers ziet volgende week minimaal één election denier op het stembiljet; een kandidaat die de uitslag van 2020 is blijven ontkennen.
Arizona
In Arizona, brandpunt van een felle strijd om de uitslag in 2020, zaaien alle voorname Republikeinse kandidaten twijfel over de verkiezingen. Ze willen gouverneur worden, de hoogste openbaar aanklager of secretary of state; de hoogste ambtenaar in een staat. Als zij verkozen worden, vormen ze samen het team dat verantwoordelijk wordt voor het eerlijke verloop van de verkiezingen van 2024. Oud-president Trump steunt hun kandidatuur.
"Fake news liegt uit naam van Joe Biden", roept Kari Lake vanaf het podium bij Dillon's Western Trails Ranch, een eettent op een half uurtje rijden van Phoenix. Lake is voormalig presentatrice van het lokale tv-station Fox 10. Iedereen in Arizona kende haar toen ze zich vorig jaar kandideerde om gouverneur te worden van de staat. Inmiddels is ze een rijzende ster in de MAGA-beweging, het overgrote deel van de Republikeinse partij dat achter Trump staat.
"De waarheid is dat Joe Biden de verkiezingen niet heeft gewonnen," herhaalt Lake overal waar ze komt op campagne, "en als jij denkt van wel, dan ben jij de complotdenker."
Kieskantoor Maricopa
Op het kieskantoor van Maricopa County, waar Phoenix onder valt, zitten ze er maar mee. De eerste stembiljetten rollen er alweer door de stemcomputers, van de stemmen die per post of mobiele drop box zijn uitgebracht. "Ik kan niet geloven dat we nu weer deze discussie voeren", zucht Bill Gates, voorzitter van de kiescommissie. "Mensen luisteren nou eenmaal naar de desinformatie dat er in dit kantoor een of ander complot gaande is."
Achter tafels in het kieskantoor zitten commissies van zowel Democraten als Republikeinen samen de stembiljetten te controleren. Vanaf achter glas staan journalisten mee te kijken. Zelden zijn verkiezingen zo nauwkeurig onder de loep genomen als in Maricopa County, zegt Gates.
Het kieskantoor van Maricopa was wereldnieuws in 2020, toen het in de weken na de presidentsverkiezingen werd belaagd door Trump-aanhangers. "Leiders van alt right, extreemrechts, stonden hier buiten te roepen dat we moesten stoppen met stemmen tellen", zegt Gates. De afgelopen twee jaar werd het eigenlijk nooit rustig, met groepen Republikeinse activisten die rechtszaken begonnen en hertellingen bleven eisen.
In aanloop naar komende week zijn er extra hekken geplaatst om het kantoor. Grote delen ervan worden nog behangen met ondoorzichtig canvas. "Ze maken foto's van onze vrijwilligers en fotograferen hun nummerplaten. Het is zeer intimiderend", zegt Gates. "De beveiliging om binnen te komen is ook veel steviger, we moeten onze mensen beschermen."
"Het verleden voorspelt de toekomst, natuurlijk kan het opnieuw gebeuren", zegt Rusty Bowers, een veteraan in de Republikeinse partij van Arizona. Hij was voorzitter van de fractie in het parlement hier en kreeg na de verkiezingen van 2020 het verzoek van president Trump om mee te werken aan het ombuigen van de uitslag in Arizona. Bowers weigerde en werd later door de partij het zwijgen opgelegd.
'Intimidatie en misleiding zijn standaardmethodes'
"Voor deze mensen zijn intimidatie en misleiding standaardmethodes", zegt Bowers in zijn tuin vlak buiten Phoenix. Volgens Bowers ontstaat er een probleem als de Republikeinen de positie van gouverneur, aanklager en secretary of state volgende week alle drie in handen krijgen. "Dat is het slechtste scenario."
Dan kunnen zij in 2024 de rechtmatige uitslag van de presidentsverkiezingen tegenhouden. Bowers: "Ze hebben het eerder geprobeerd, nu zullen ze het weer doen. Dit is nu hun draaiboek voor als ze verliezen. Ze hebben het zelfs gezegd: als we dit keer verliezen, dan gaan we het aanvechten. Dus als ze straks allemaal samen besluiten het verkeerde doen, is dat een probleem."
