Nieuw doel 'militaire operatie': van 'denazificatie' naar 'desatanisatie' van Oekraïne

• 

  Iris de Graaf

  Correspondent Rusland

Al negen maanden duurt de zogenoemde 'militaire operatie' in Rusland, en Russen vragen zich steeds vaker af: "Waarom?" En: "Tegen wie vechten we eigenlijk?" De vragen nemen toe sinds de 'gedeeltelijke mobilisatie' en Russen zelf moesten meedoen aan de strijd. 'Vechten tegen nazi's' lijkt een niet afdoende doel voor de eigen bevolking om de eigen mannen voor op te offeren.

De autoriteiten proberen Russen er al langere tijd van te overtuigen dat het 'denazificeren van Oekraïne' is veranderd in een 'hybride oorlog tegen de NAVO', een 'strijd tegen het Westen om het voortbestaan van Moedertje Rusland'. Deze week overheerst er een nieuw vijandbeeld dat in dit plaatje past: Satan. Waar komt dit vandaan, en wat betekent het precies?

Heilige oorlog

Toen Poetin de annexatie van de vier regio's in Oost-Oekraïne aankondigde, beschuldigde hij het Westen van "ronduit satanisme". In mei beweerde persbureau RIA Novosti dat heksen wapens van Oekraïense soldaten inwijdden met zwarte magie. "Er werd een satanisch symbool aangetroffen dat associaties oproept met Hollywood-films over kwade geesten", aldus RIA.

Vorige week kwam de retoriek in een stroomversnelling, na een uitspraak van Ramzan Kadyrov: "Een zichzelf respecterend, gelovig persoon kan vandaag de dag niet meer gewoon thuis zitten afwachten. Hij moet zijn geweer oppakken en vechten tegen het satanisme". Volgens de Tsjetsjeense leider is de strijd in Oekraïne nu een heilige oorlog (jihad) tegen het satanisme geworden.

Een dag later kondigde secretaris van de Russische Veiligheidsraad Aleksej Pavlov aan dat "desatanisering van Oekraïne" het nieuwe doel van de 'militaire operatie' in Oekraïne is. Volgens Pavlov heeft "de Kerk van Satan zich over Oekraïne verspreid", zijn er "honderden sekten vol occultisme vanuit de Verenigde Staten" en moet het land "volledig gedesataniseerd worden". Persbureau RIA Novosti bracht deze verklaringen van de Veiligheidsraad officieel naar buiten.

'Uitverkoren duivelsuitdrijver'

Het past in het beeld dat Moskou al jaren schetst, en wat Poetin afgelopen week ook weer eens herhaalde tijdens zijn toespraak bij een denktank: het 'collectieve Westen' zou zijn waarden opleggen aan de hele wereld en de Russische cultuur met al zijn traditionele waarden compleet cancelen. En dat zou het voortbestaan van Rusland in gevaar brengen.

Patriarch Kirill vatte het namens de Russische Orthodoxe Kerk samen: "De strijd tegen het neoliberalisme is een poging om de Antichrist te stoppen, die bezig is om de mensheid te vernietigen". Eerder al noemde Kirill Poetin de 'uitverkoren duivelsuitdrijver'.

Variaties op dit narratief hoor je hier vrijwel dagelijks op de televisie: West-Europa gaat gebukt onder 'nazi-lhbti-regimes', 'eco-facisme' regeert, traditionele waarden, die gerespecteerd moeten worden, worden 'weggegooid'.

Poetin profileert zichzelf meer en meer als 'beschermer' van deze traditionele waarden en daar wil hij de Russische bevolking in meenemen. Zolang zij dat geloven, neemt de steun voor hem en zijn 'militaire operatie' niet af, is de gedachte.

Homohaat

Vladimir Solovjov, Ruslands bekendste propagandist maakte deze week in zijn talkshow het huwelijk van de Russische auteur en schrijver Mikhail Zygar en zijn vriend, die inmiddels niet meer in Rusland wonen, belachelijk. Hij noemde het huwelijk het "perfecte voorbeeld van satanisme".

"Dit is nou precies waar onze jongens nu tegen vechten, het 'absolute kwaad', in de vorm van Satan, dat zich wereldwijd verspreidt", aldus Solovjov. Hij vervolgde: "We vechten nu niet meer met die nazi-aanhangers, maar met de westerse Satanistische Machine. Ze willen daar dat wij allemaal net zo worden als Zygar".

Strijden tegen 'Satan', het voeren van een 'heilige oorlog' komt in de praktijk vooral neer op verkapte homohaat. De lhbti-community staat in elke talkshow symbool voor 'het Kwade Westen', tegenover het 'Heilige Rusland' met zijn 'traditionele waarden'. Dit nieuwste narratief moet de Russen overtuigen van het belang van de 'speciale operatie', en moet de oorlog, die nu wordt neergezet als 'beslissend voor de toekomst van het Heilige Rusland', legitimeren.

De concrete gevolgen van deze propaganda zien we ook terug in de samenleving. Deze week keurde de Doema, het Russische parlement, de eerste lezing van een wetsvoorstel goed, waarin het verbod op 'homopropaganda' wordt uitgebreid naar alle leeftijdsgroepen.

Deze wet werd negen jaar geleden ingesteld, onder het voorwendsel om 'minderjarigen te beschermen tegen het kwaad'. Iedereen die 'niet-traditionele seksuele relaties' promoot, zelfs al gaat het om het delen van een regenboog op sociale media, kan binnenkort rekenen op enorme boetes of strafzaken. Buitenlanders kunnen direct het land worden uitgezet.

Liever dood dan toegeven aan 'satanisme'

Hoofdredacteur van RT (voormalig Russia Today) Margarita Simonjan schoof afgelopen zondag aan in Solovjovs talkshow. Daar zei ze dat ze niet wilde leven in een wereld "waar het mij verboden wordt om mijn dochter een jurk aan te trekken en aan mijn zoon uit te leggen dat hij een jongen is". Ze noemde het ondragelijk: "Voor mij is dat erger dan oorlog. Het is beter om meteen naar de hemel te gaan". De andere talkshowgasten knikten instemmend.

Simonjan riep Russen op de schoonheid te zien van oorlogvoering, in tegenstelling tot de westerse vrijheden: "Oorlog heeft doelen. Naast tragedie en pijn is er trots, het geluk van de overwinning, en persoonlijke groei. Het leidt tot een dieper zelfbewustzijn als onderdeel van je natie, van onze waarden en idealen. Dat ultraliberale westerse afval? Dat verspreidt zich als een tumor. Met onze mentaliteit kunnen we onmogelijk op die manier leven".