Verdrukking, vertrapping en paniek: wat gebeurde er in Seoul?

Een rode diadeem met duivelsoren, vertrapte uitgeholde pompoenen, een verloren witte sneaker. Het zijn overblijfselen van de catastrofale halloweenviering in Itaewon, een uitgaansdistrict in Seoul. De spullen liggen verspreid over een smalle en steile steeg waar festiviteiten gisteravond uitliepen op een nationaal drama.

Zeker 153 mensen kwamen in het gedrang om en er vielen 82 gewonden. Slachtoffers raakten verdrukt en vertrapt in een mensenmassa. De meeste doden vielen in die ene specifieke steeg, blijkt uit ooggetuigenverklaringen en foto's en video's van de ramp. Anderen vonden de dood in de overvolle straten eromheen. Vooral tieners en twintigers zijn omgekomen in de chaos van gisteravond.

Zuid-Koreaanse autoriteiten onderzoeken nog wat er precies is gebeurd. Volgens Syan Schaap, directeur van het Event Safety Institute, een expertisecentrum in crowdmanagement, is het nog te vroeg om te zeggen wat er is misgegaan. "Maar bij een mensenmassa als deze hoeft er niet eens een aanleiding te zijn zoals een gevecht of valpartij. Verdrukking en verpletting kan al ontstaan door te veel mensen ten opzichte van de beschikbare ruimte om doorheen te stromen."

Schaap gaat nog meer in op de situatie in Seoul in onderstaande video:

Op basis van ooggetuigenverklaringen valt een dag later wel te reconstrueren hoe mensen in de steeg in de knel raakten. In de aanloop naar Halloween waren de voortekenen al zichtbaar. Feestvierders keken er na twee pandemiejaren naar uit om zonder coronarestricties naar Itaewon te gaan, waar Halloween ieder jaar grootschalig wordt gevierd.

"Nu de beperkingen voor clubs en andere etablissementen zijn opgeheven, is de opwinding groter dan ooit", zei het politiebureau van het district Yongsan afgelopen donderdag nog in een persbericht.

Autoriteiten voorspelden dat er zo'n 100.000 mensen op de festiviteiten af zouden komen.

20.00 uur

Op zaterdagavond verzamelden jongeren zich in de wijk. Verkleed in kostuums liepen ze naar halloweenfeesten in bars en nachtclubs verspreid over het uitgaansgebied. Rond een uur of acht was het al druk op straat, zegt een Nederlandse student die in Itaewon woont.

Deze drukte nam in de uren daarna toe. Rond 22.00 uur werd de situatie benauwend. Ooggetuigen beschrijven hoe ze vast kwamen te zitten in de steeg naast het Hamilton Hotel, tegenover het metrostation van Itaewon. In die steeg bevinden zich verschillende horecagelegenheden.

Die drukte is te zien in deze video:

Aanvankelijk hing er ondanks de drukte nog een feestelijke sfeer, schrijft The New York Times op basis van ooggetuigenverklaringen. "Het was niet eens mogelijk om te ademen, maar mensen lachten en behandelden het als een soort grap", zegt een toerist tegen de krant.

22.20 uur

Niet veel later sloeg de sfeer om. Rond 22.20 uur brak er paniek uit en was er geschreeuw en gegil te horen vanuit de steeg. Ooggetuigen zeggen dat ze mensen als dominostenen zagen vallen. "Een persoon naast me viel op de grond. Omdat er mensen achter mij bleven duwen, vielen nog meer mensen, waardoor er een soort berg ontstond", zegt een getuige tegen Reuters.

Schaap herkent de situatie en spreekt van congestie. "Dat is een plek van opstopping. Die zorgt ervoor dat mensen niet verder kunnen lopen. Die congestie loopt op doordat er van achteren mensen bij komen." Dit is zeer gevaarlijk, zegt hij. "We weten door onderzoek dat de druk die door zo'n opstopping op de borstkas van mensen terechtkomt, kan oplopen tot honderden kilo's."

Als dat eenmaal gebeurt, is er volgens Schaap nauwelijks meer iets aan te doen. "Hulpdiensten kunnen dan niet veel meer doen dan de mensen verzorgen die ze er nog uit kunnen redden. Maar voorkomen kan dan niet meer."

Nasleep

Op beelden van de avond is te zien hoe levenloze lichamen in de uren daarna uit de steeg worden weggedragen, andere beelden tonen slachtoffers die gereanimeerd worden op straat.

Meerdere getuigen hebben kritiek op het gebrek aan crowdcontrol en politieaanwezigheid voordat de chaos ontstond. De autoriteiten van Seoul zeggen dat agenten ook elders in de stad waren ingezet, omdat daar politieke bijeenkomsten waren.

Bij het metrostation van Itaewon liggen bloemen, brieven en plastic bekers met de Koreaanse drank soju:

Volgens Schaap is het belangrijk om na te gaan of de chaos in de uitgaanswijk te voorzien was. "Want bij vrijwel alle rampen met menigtes waar onderzoek naar is gedaan, blijkt dat het achteraf gezien te voorspellen was", zegt hij. "Als je had kunnen voorzien dat iedereen tegelijk naar dezelfde plek wilde gaan, had je een plan kunnen maken. Bijvoorbeeld door de festiviteiten over de stad te verspreiden."

Onderzoek moet dus nog uitwijzen hoe de ramp heeft kunnen gebeuren. De Zuid-Koreaanse president Yoon Suk-yeol heeft een week van nationale rouw afgekondigd.