MIVD: Nederlandse hightechsector levert onbewust technologie aan Rusland
Nederlandse hightechbedrijven verkopen hun technologie zonder het te weten aan firma's die zijn opgericht door de Russische militaire inlichtingendienst. Dat bevestigt een woordvoerder van het ministerie van Defensie na uitspraken hierover van Jan Swillens, hoofd van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD). Hij waarschuwt in het FD dat de Nederlandse hightechsector op deze manier onwetend cruciale bouwstenen levert voor de oorlogsmachine in Oekraïne.
Volgens Swillens heeft de Russische geheime dienst tientallen vennootschappen opgericht die in Nederland als 'dekmantelfirma's' opereren om de westerse sancties te ontwijken. Die bedrijven kopen hier technologie in en smokkelen die vervolgens naar Rusland voor militaire doeleinden, zegt hij.
Volgens de MIVD-directeur komen dit soort praktijken al voor sinds de Russische annexatie van de Krim in 2014. "Maar met de oorlog in Oekraïne neemt het fors toe", zegt hij in het FD. Swillens roept Nederlandse hightechbedrijven op om grondiger onderzoek te doen naar hun klanten en door te vragen naar de werkelijke eindgebruikers van hun producten.
Eigen verantwoordelijkheid
De MIVD heeft defensieminister Ollongren een paar maanden geleden al geïnformeerd over de smokkelroutes, aldus Swillens in de krant. Hij zegt ze nu wereldkundig te maken om bedrijven bewust te maken van de risico's.
Het ministerie van Defensie laat in een reactie weten dat de MIVD zelf geen bevoegdheden heeft om pogingen om de sancties te omzeilen te stoppen. Als de militaire inlichtingendienst vermoedt dat een bedrijf indirect zaken doet met Rusland, kan de dienst wel andere organisaties inschakelen, zoals de douane of de ministeries van Economische Zaken en Buitenlandse Zaken. Die kunnen dan samen met de hightechbedrijven in kwestie actie ondernemen.
Defensie benadrukt dat Nederlandse bedrijven en ondernemers zelf ook een verantwoordelijkheid hebben. Vermoedens van Russische smokkelpogingen kunnen zij melden bij bijvoorbeeld het zogeheten Sanctieloket Rusland van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).
'Grote naïviteit'
De Nederlandse hightechsector kan zich tot de internationale top rekenen, met grote namen als NXP en ASML. Volgens het FD worden vooral producten geëxporteerd met zowel civiele als militaire toepassingen. Behalve microchips gaat het bijvoorbeeld ook om onderdelen van voertuigen, communicatieapparatuur en maritieme technologie. Nederland heeft op die gebieden een miljardenindustrie, schrijft de krant, met onder meer Akzo en VDL.
MIVD-baas Swillens zegt in het FD niet welke bedrijven betrokken zijn bij de deals met aan Rusland gelieerde firma's.
Experts benadrukken in de krant dat de Russische interesse in technologie van Nederlandse makelij niet moet worden onderschat. Volgens veiligheidsadviseur Danny Pronk, die eerder werkte voor de MIVD en de AIVD, is onder meer de geavanceerde Nederlandse infrarood- en sensortechnologie interessant voor het Kremlin. Die wordt gebruikt voor de commandovoering op schepen, zegt hij. De Nederlandse vestiging van het Franse hightechbedrijf Thales is actief op dit gebied.
Ben de Jong, onderzoeker inlichtingendiensten aan de Universiteit van Leiden, spreekt in het FD van "grote naïviteit" van Nederland. "Veel mensen snappen niet dat de Russen hier zouden willen spioneren. Bedenk ook dat we als Navo-land beschikken over veel kennis van de Amerikanen en andere bondgenoten."
Russische spionnen
Eind maart zette Nederland zeventien Russische diplomaten uit omdat ze hier actief bleken te zijn als spion voor de Russische inlichtingendiensten. Onlangs liet onderzoek van onder meer de NOS en Nieuwsuur zien dat de spionnen zich bezighielden met het versleutelen van geheime berichten, contraspionage en het verzamelen van informatie over computerchips voor het Russische leger.
