Tussentijdse verkiezingen in VS: in Florida gaat de Trump-revolutie door

• Lucas Waagmeester

  correspondent Verenigde Staten

De Amerikaanse kiezer gaat over drie weken naar de stembus in een land dat steeds scherper verdeeld raakt. Democraten van Joe Biden zijn aan de macht in Washington, maar in conservatieve staten gaat de Trump-revolutie door. De kiezer ziet Biden vooral worstelen met de inflatie en wetgeving die moeizaam tot stand komt. Ondertussen boeken Republikeinse politici op lokaal niveau overwinningen in de cultuuroorlog.

In Florida is zo'n Republikein aan de macht: het hele land kijkt mee hoe gouverneur Ron DeSantis onvermoeibaar de Trump-agenda uitrolt. Lockdowns tijdens de pandemie vond hij grotendeels onzin, waardoor de economie van Florida nu relatief goed draait. Ondertussen ging hij vol in de aanval tegen "de verderfelijke woke-ideologie op scholen en in bedrijven", de media, instituties en "de progressieve elite".

Dagboek van Anne Frank verboden

Zo kan het dat het nu verboden is op scholen te onderwijzen over thema's als gender, seksualiteit en rassenongelijkheid. Ook bedrijfstrainingen over deze thema's zijn aan banden gelegd. Het leidt ertoe dat op meerdere plekken in Florida zelfs Het Achterhuis van Anne Frank niet meer op school mag worden gelezen. Tegelijk noemt DeSantis zijn staat "de meest vrije van Amerika".

De aanhang vindt het prachtig, tegenstanders zijn woest. En dat contrast werkt goed in de media, waardoor DeSantis onophoudelijk in het nieuws is en zijn successen kan vieren.

Leraar Adam Tritt staat tussen tientallen stapels boeken, die zijn uitgestald in zijn woonkamer. In de hal en logeerkamer staan ook dozen vol. Het zijn de "verboden boeken", zegt Tritt, en dat is geen overdreven term. "Ik krijg e-mails van het schoolbestuur met titels van boeken die ik uit de klas moet verwijderen. Ik mag ze niet meer delen met mijn leerlingen."

De titels zijn zeer gevarieerd, maar er is een rode draad in te ontdekken: "Van de top 10 van verboden boeken gaan er vier over gender en lhbti, en zes over verhalen van zwarte Amerikanen," zegt Tritt. "Het is duidelijk welke groepen ze onzichtbaar willen maken."

De nieuwe wetten in Florida, waarvan eentje letterlijk de Stop Woke Act heet, geven ouders en schoolbesturen de macht om boeken met "aanstootgevende inhoud" op een verboden lijst te zetten. Leraren kunnen bezwaar maken bij zo'n book ban, maar ouders kunnen de leraar dan aanklagen. Bij het tekenen van de wet kondigde gouverneur DeSantis aan dat de ouders in dit soort gevallen de proceskosten terugkrijgen van de staat.

Zelfcensuur

Het gevolg is dat veel leraren het erbij laten om problemen te voorkomen. "We zien zelfcensuur, of collega's die ermee stoppen," zegt Tritt. Hijzelf koos in een vlaag van activisme voor de tegenaanval; vandaar alle boeken in zijn huis. Ze zijn bedoeld om op evenementen uit te delen en zo de verboden boeken toch zoveel mogelijk in omloop te houden.

Gouverneur DeSantis wordt in Amerikaanse media beschreven als "Trump met hersenen". Hij is intelligent, heeft een ijzeren discipline en communiceert luid en duidelijk. "Woke is een vorm van cultureel marxisme, ze willen onze samenleving en onze cultuur aan stukken scheuren," verklaarde hij zijn Stop Woke-wet. "We moeten onze kinderen beschermen tegen verderfelijke ideologieën die ze worden opgedrongen."

Proeftuin voor wetgeving

Zo is Florida een proeftuin aan het worden voor hoever wetgeving in een 'rode' staat kan worden opgerekt, waarbij de Republikein DeSantis vol inzet op cultuurthema's. "Die werken als een stuk rood vlees, ze vallen het meeste op," zegt James Judge, partijgenoot van DeSantis die bij deze verkiezingen opgaat voor een zetel in het Congres. "Dit is een bewuste strategie van hem, om constant in de media te blijven en ook landelijk de aandacht te trekken."

Het leidt tot een trend die de laatste jaren is versneld, waarin 'blauwe' en 'rode' staten van Amerika steeds verder uit elkaar lopen in hun wetgeving. Zo verklaarde het progressieve Californië zich tot 'abortusvrijplaats', terwijl in een groeiende lijst conservatieve staten de praktijk juist verboden wordt. Dezelfde splitsing is te zien in wapenwetten, lhbti-rechten en kieswetten. En dus de book bans.

'Passende leeftijd'

Gouverneur DeSantis verdedigt de wetten door te benadrukken dat het verbod op de boeken geldt voor kinderen tot negen jaar. "Het zou normaal moeten zijn dat je deze kinderen niet onderwijst over seksualiteit," zegt ook Judge. "Het is eigenlijk gek dat daar een wet voor nodig is." Maar voor kinderen boven de negen staat in de wet dat het onderwijs "passend bij de leeftijd" is.

"En dat is bewust een hele vage formulering in de wet," vindt leraar Adam Tritt. Want het heeft zijn effect, zegt hij. "Iedere leraar wil daardoor zo ver mogelijk bij deze thema's vandaan blijven. Uit angst dat je iets zegt dat niet "passend bij de leeftijd" wordt gevonden. Je bespreekt ze niet meer, je snijdt ze niet meer aan, je blijft er gewoon bij weg."

De Vliegeraar en Het Achterhuis

Zelfs begrip van de geschiedenis in het algemeen hobbelt daardoor achteruit, ziet Tritt. Op zijn eettafel liggen Het Achterhuis, het dagboek van Anne Frank, en de internationale bestseller De vliegeraar van Khaled Hosseini. "Anne Frank bespreekt in deze uitgave van het boek haar seksuele gevoelens, en in De vliegeraar komt een verkrachtingsscène voor," zegt Tritt. "Daarom moeten deze boeken in z'n geheel uit de klas verdwijnen."

Hij pakt een boek over burgerrechtenactiviste Rosa Parks van de stapel verboden literatuur. "Ze zijn bang voor deze boeken. Ze zijn bang dat witte mensen slecht over zichzelf gaan denken als ze lezen over de strijd die zwarte Amerikanen hebben moeten doormaken," zegt de leraar. "Dus dan leren we maar niet meer over elkaars geschiedenis."

Op 8 november stemmen de Amerikanen voor een nieuw Huis van Afgevaardigden en een nieuwe Senaat. Het zijn de eerste landelijke verkiezingen sinds de presidentsverkiezingen van 2020 - en dus gaat het om veel meer dan zetels in het Congres.