Minister Jetten: Nederland stapt uit omstreden energieverdrag
Nederland stapt uit een omstreden energiehandvestverdrag. Dat heeft minister Jetten van Klimaat in een debat in de Tweede Kamer aangekondigd. Volgens Jetten is het Energy Charter Treaty (ECT) niet in lijn met het Parijse klimaatakkoord en staat het ECT het halen van het 'anderhalvegraad-doel' in de weg.
Het verdrag uit 1994 is bedoeld om de internationale samenwerking in de energiesector te bevorderen. Het is omstreden omdat producenten van fossiele energie op basis van het verdrag claims neer kunnen leggen bij overheden als zij worden benadeeld door klimaatbeleid. Ze kunnen niet alleen een schadevergoeding vragen voor de investeringen die zijn gedaan, maar ook voor gederfde inkomsten. Dat leidt tot torenhoge claims.
Zo moest Italië onlangs 240 miljoen euro betalen aan het Britse oliebedrijf Rockhopper, omdat dat moest stoppen met olieboringen voor de Italiaanse kust. Ook tegen de Nederlandse staat ligt er een claim van het Duitse energiebedrijf RWE. Dat bedrijf wil 1,4 miljard euro van Nederland vanwege de sluiting van de kolencentrales in de Eemshaven in 2030.
Onlangs riepen milieuorganisaties ertoe op het ECT te verlaten. Ook klimaatactivist Greta Thunberg deed zo'n oproep:
Het verdrag remt volgens de organisaties de energietransitie, omdat regeringsleiders treuzelen met streng klimaatbeleid uit angst voor claims. Ook in de de Tweede Kamer is er al langer verzet tegen het ECT. Volgens Lammert van Raan (Partij voor de Dieren) is het verdrag niet meer van deze tijd.
"ECT is een garantie voor bedrijven die hun license to operate al lang verloren hebben", zei Van Raan in het debat. "Fossiel blijft beschermd tot het volgende decennium. Dat is bizar en een dikke vinger naar de toekomst."
Aanpassingen gaan niet ver genoeg
In antwoord op de kritiek wordt het verdrag gemoderniseerd; er liggen op dit moment verschillende aanpassingen op tafel die de bescherming van fossiele bedrijven moet inperken. Volgens minister Jetten gaan de aanpassingen niet ver genoeg. Hij wil nu het liefst met alle EU-landen die lid zijn van het verdrag tegelijkertijd uit het verdrag stappen. Als het niet lukt om daar overeenstemming over te bereiken, stapt Nederland er in zijn eentje uit, zei Jetten. Eerder stapten Italië, Polen en Spanje al uit het verdrag.
Als Nederland uit het ECT stapt, is het niet zo dat alle huidige en toekomstige claims van de baan zijn. In het verdrag is een 'sunset clause' opgenomen die het fossiele bedrijven mogelijk maakt investeringen twintig jaar na het verlaten van het ECT nog te claimen.
Wanneer Nederland het ECT verlaat, is nog niet bekend. Later komt het kabinet met een uitgebreide Kamerbrief hierover. Op 22 november komen alle ECT-leden samen in Mongolië om over de aanpassingen in het verdrag te stemmen.
