VN-resolutie Russische annexatie: wie onthield zich van stemming en waarom?
De opluchting was groot afgelopen nacht, toen de Algemene Vergadering van de VN Ruslands "gepoogde illegale annexatie" van delen van Oekraïne met een overweldigende meerderheid veroordeelde. Met 143 landen voor de resolutie en slechts 5 - inclusief Rusland zelf - tegen, werd een "duidelijk signaal" richting Moskou gestuurd.
Toch onthielden ook 35 landen, die ruim de helft van de wereldbevolking vertegenwoordigen, zich van stemming, en waren tien landen niet aanwezig. Welke landen zijn het? En wat beweegt ze om geen stelling te nemen in een stemming over territoriale integriteit, een basisprincipe van de VN?
De grootste van deze landen zijn India en China. De positie van China is niet verrassend. Bij eerdere VN-stemmingen over de oorlog bleef China eveneens afzijdig, ondanks de warme banden met Moskou.
Globale zuiden
Ook India, dat zich van oudsher afzijdig houdt bij conflicten tussen het Westen en Rusland, wilde de resolutie niet steunen of afkeuren. De Indiase VN-ambassadeur zei dat de resolutie niet bijdraagt aan een oplossing van dringende problemen in het 'globale zuiden' - een verwijzing naar de grote tekorten aan voedsel, brandstof en andere basisbehoeftes in ontwikkelingslanden.
Opvallender zijn de Afrikaanse landen die zich van stemming onthielden bij alle VN-stemmingen tegen de Russische invasie. Bijvoorbeeld Zuid-Afrika maar ook veel andere Afrikaanse staten hielden zich op de vlakte.
Een interessante kijk hierop komt juist uit het verre noorden: van de Finse oud-premier Alexander Stubb, die veel contacten heeft in ontwikkelingslanden. Na een eerdere VN-stemming tegen de Russische invasie, zette hij op Twitter uiteen waarom er beter naar de niet-stemmers moet worden geluisterd. Vandaag herhaalde hij dat.
Volgens Stubb zijn die Afrikaanse landen niet per se tegen het Westen of voor de Russische invasie. Hij noemt verschillende motieven. Allereerst bestaat er een sentiment dat het conflict in Oekraïne "jullie oorlog, niet die van ons" is. Het is dus een zorg voor het Westen, ook al heeft de oorlog een grote weerslag op de rest van de wereld.
Daarnaast zijn er belangen bij economische samenwerking met Rusland. En er is wrok: over het koloniale verleden, over klimaatverandering veroorzaakt door de grote CO2-uitstoot van het rijke Westen, over de ongelijke verdeling van coronavaccins, over de onverschilligheid in Europa tegen migranten, en over het gebrek aan macht dat veel armere landen op achterstand zet binnen internationale instituties.
Hypocrisie
Oud-premier Stubb wijst ook op de perceptie in Afrika dat het Westen hypocriet is, omdat er niet consequent wordt omgesprongen met het internationaal recht. Als je een wereldorde wilt waarin we allemaal volgens dezelfde regels leven, schrijft hij, "dan moet je de daad bij het woord voegen. En dat doen we dus niet." Hij wijst er onder meer op dat het internationaal strafhof vooral Afrikanen aanklaagt, terwijl de aanstichters van de invasie van Irak niet worden aangepakt.
Een eurocentrisch wereldbeeld is gevaarlijk, zegt Stubb. Hij waarschuwt tegen de aanname dat Rusland in isolement verkeert. "Dat is niet zo. Het Westen kan hier beter een lesje uit trekken en gaan reflecteren over de eigen rol in de nieuwe wereldwanorde."
