Na vandaag is er weer een Europese instelling: is dat nodig?
Weer een afkorting erbij: de EPG. En dat terwijl Europese instellingen nu vaak al lastig uit elkaar te houden zijn. Want wie weet precies het verschil tussen de Europese Raad, de Raad van Europa, en de Europese Commissie? En tóch is het belangrijk dat de Europese Politieke Gemeenschap (daar staan die letters dus voor) er komt, zeggen diplomaten.
Het idee komt van de Franse president Macron, tegen de achtergrond van de oorlog in Oekraïne. De gevolgen van de Russische inval beperken zich niet tot de grenzen van de EU en dus wilde hij overleg met een grotere groep landen. Om te praten over vrede, veiligheid en welvaart. En om andere landen uit de armen van Poetin te houden. De andere EU-regeringsleiders schaarden zich in juni achter het plan.
In totaal kregen 44 landen een uitnodiging voor de eerste top van de EPG. De Oekraïense president Zelensky praat mee via een videoverbinding. Het is ongeveer hetzelfde gezelschap als bij het Eurovisie Songfestival, althans de Europese landen die daaraan meedoen. Rusland is niet uitgenodigd, net zo min als diens bondgenoot Belarus.
Vandaag ontmoeten de staatshoofden en regeringsleiders van de EPG-landen elkaar in Praag, voorafgaand aan de Europese top van vrijdag. De sfeer zal minder uitbundig zijn dan die van het Songfestival. Zo komen Armenië en Azerbeidzjan elkaar tegen, die een gewapend conflict met elkaar hebben. En ook is het de eerste officiële ontmoeting van de Britse premier Liz Truss met de ex-partners van de Europese Unie. Nog altijd voeren ze een hevige strijd met elkaar over de afwikkeling van de Brexit.
EU-plus?
Bij kandidaat-lidstaten van de EU zoals Oekraïne en Moldavië bestaat de angst dat de EPG bedoeld is als zoethoudertje voor het EU-lidmaatschap. Frankrijk staat net als Nederland meestal niet te springen als het gaat om uitbreiding van de EU en zou met dit idee zijn gekomen om EU-kandidaten hier te parkeren. Dat wordt met klem tegengesproken.
Diplomaten vinden dat dit juist een manier is om als gelijkwaardige partnerlanden in gesprek te gaan. Anders dan wanneer het gaat om gesprekken van een land met de EU. "Dan gaat het vaak toch om de ins en de outs, de landen die er wél en die er niét bij horen.'
De diplomaten vinden dus dat de Europese Politieke Gemeenschap sowieso los gezien moet worden van de EU. Maar dat is wel lastig als de landen elkaar ontmoeten op precies dezelfde plek als van de EU-top. En als de uitnodigingen ook nog eens de deur uit worden gedaan door Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad (het overleg van alle EU-regeringsleiders).
Met of zonder EU-sausje?
Vanuit team Michel hoor je dat het niet meer dan logisch is dat het initiatief komt uit de EU. Daar is het idee immers geboren. Maar om het overleg toekomstbestendig te maken zal het EU-sausje er wel af moeten. Door het de volgende keer te organiseren buiten de EU bijvoorbeeld.
Voor de Britten ligt dat helemaal gevoelig. Die zouden ook af willen van de naam van het gezelschap. 'Europese Politieke Gemeenschap' klinkt wel heel erg als 'Europese Unie', en daar hadden ze nou net geen zin meer in. Suggestie van de Britten: Europees Politiek Forum. Dat klinkt veel vrijblijvender.
Maar hoe de club ook zal gaan heten, belangrijker is of zo'n organisatie wat toevoegt. "Het is nog vrij mysterieus nu", zegt de Belgische politicoloog en EU-kenner Hendrik Vos. "Succes van zo'n organisatie is in ieder geval zeker niet gegarandeerd."
Fotomoment
Ook vanuit de EU worden al te hoge verwachtingen wel wat getemperd. "We moeten kijken of er toekomstmuziek in zit", stelt een Europese topdiplomaat. Na afloop komen in ieder geval geen ronkende statements. Volgens EU-officials is het al bijzonder genoeg dat de regeringsleiders straks met elkaar op de foto staan: bijna alle landen in Europa die een vuist maken tegen Poetin.
Verwacht wordt dat de landen afspreken dat ze elkaar over een half jaar weer zien. En dat ze alvast een locatie prikken. Truss zou er wel iets voor voelen om de Gemeenschap (of liever nog het Forum) naar Londen te halen, maar waarschijnlijker is het dat de leiders de volgende keer afspreken in Moldavië. Maar in ieder geval buiten de EU dus.