Amsterdam staat stil bij dertig jaar Bijlmervliegramp
In Amsterdam wordt vanmiddag herdacht dat dertig jaar geleden, op 4 oktober 1992, een Boeing 747 neerstortte op de flatgebouwen Groeneveen en Klein-Kruitberg in de Bijlmermeer. De Bijlmerramp is de grootste vliegramp die op Nederlandse bodem heeft plaatsgevonden.
Het vrachttoestel van de Israëlische luchtvaartmaatschappij El Al gaf vijf minuten na de start vanaf Schiphol aan terug te willen naar de luchthaven. Vlucht LY 1862 gaf het mayday-signaal af: door metaalmoeheid was een motor van de rechtervleugel afgebroken, en die had de tweede motor meegenomen en de vleugel beschadigd.
De piloot wilde een noodlanding maken bij Schiphol, maar daar kwam het toestel nooit terug. Door de beschadigingen aan de rechtervleugel helde het toestel ernstig over naar rechts. Het vliegtuig verloor vanaf dat moment snel het draagvermogen dat nodig is om in de lucht te blijven.
'Going down, going down'
Boven de Bijlmer was het toestel in een bocht inmiddels volledig onbestuurbaar. "Going down 1862, going down, going down", was vanuit de cockpit de noodkreet aan de luchtverkeersleiding. Daarna bleef het stil. "Het is gebeurd", concludeerde een van de verkeersleiders even later. "Het heeft geen zin, hij is gecrasht, Henk." Daarna: "Eén grote rookwolk boven de stad."
Het toestel bleek zich verticaal in de twee flats geboord te hebben, minder dan een kwartier na vertrek vanaf Schiphol. Zeker 43 mensen kwamen in de vlammenzee om het leven, onder wie de drie bemanningsleden en de enige passagier van de Boeing. Ook waren er vele gewonden.
In de maanden en jaren na de ramp rezen er veel vragen over de vliegramp. Er was onduidelijkheid over het slachtofferaantal, omdat er naar verluidt veel illegalen in de flats woonden en ook over de vermoedelijke lading was veel te doen.
De Nederlandse overheid en luchtvaartmaatschappij El Al hielden vol dat er alleen parfum en bloemen aan boord waren van het ramptoestel, maar daarover waren veel twijfels. Uit een half verbrande vrachtbrief valt op te maken dat er een militaire lading aan boord was, hulpverleners en omwonenden hadden gezondheidsklachten en er waren hardnekkige geruchten over mannen in witte pakken die direct na de ramp opdoken op de rampplek en spullen meenamen.
Ook werd de cockpitvoicerecorder, de zwarte doos die gesprekken opneemt van de piloten, nooit teruggevonden. Dat is iets wat bij vliegrampen boven land hoogst ongewoon is.
Bekijk hier de reportage die NOS Stories maakte over de Bijlmervliegramp en de impact die de ramp ook nu nog heeft in de Bijlmermeer in Amsterdam.
Journalisten van Trouw, de Volkskrant en NOVA deden vasthoudend verslag over de ramp. Dat werk, in combinatie met de inspanningen van PvdA-Kamerlid Van Gijzel, dwongen de overheid meermaals om eigen conclusies te herzien.
Dit alles leidde tot een parlementaire enquête in 1998, waaruit naar voren kwam dat er veel was misgegaan in het onderzoek naar de ramp en de berging van het wrak. Ook bleek dat er concrete informatie over wat er precies in het vliegtuig zat, is verdwenen.
Vandaag op de dag van de herdenking, precies dertig jaar later, is het verdriet nog altijd groot voor nabestaanden en hulpverleners. En er is veel aandacht voor de ramp en de vele vragen, onder meer door de serie Rampvlucht van de KRO-NCRV.
