Klimaatverandering dwingt Franse wijnboeren de bakens te verzetten
Franse wijnboeren zijn driftig op zoek naar oplossingen nu de klimaatverandering geregeld hun oogst in gevaar brengt. Vorig jaar was er nog laat in het voorjaar flinke vorst. Complete wijngaarden bevroren: de oogst ging voor een groot deel verloren. Deze zomer is er een ongekende hittegolf. Druiven drogen soms al uit vóór ze rijp zijn.
"Door de vorst ging vorig jaar 60 procent van onze oogst verloren. Mijn broer en ik hebben toen besloten: we gaan het anders aanpakken", vertelt wijnboer Arnaud Desfontaine, die samen met broer Xavier de leiding heeft op Château de Chamilly in de Bourgogne.
"We zijn bier gaan maken. Een van onze wijnkelders hebben we omgebouwd tot bierbrouwerij. We kopen gerst en hop en maken daarvan ons eigen bier. Daarmee hebben we nu stabiele inkomsten. Bij wijn hangt alles af van het klimaat. In een slecht seizoen maak je weinig wijn en verdien je weinig. Bij bier heb je veel meer onder controle: je bepaalt veel meer zelf hoeveel je maakt."
De broers Desfontaine zijn sinds vorig jaar dus wijnboer én bierbrouwer. "We produceren per jaar gemiddeld in een goed jaar zo'n 150.000 flessen wijn, en nu ook per jaar zo'n 150.000 flessen bier. Dat geeft ons economische zekerheid."
Château de Chamilly is niet het enige wijnhuis dat de bakens verzet. Overal in Frankrijk zijn wijnboeren bezig met aanpassingen van hun bedrijfsvoering vanwege de klimaatverandering. De Franse druiven zijn namelijk lang niet allemaal bestand tegen weersextremen. En de wijn zelf verandert van smaak door de stijgende temperaturen. Dus de opdracht is: hoe en waar kan je goede Franse wijn blijven maken?
Het relatief koude Normandië wordt nu al het nieuwe El Dorado voor wijnboeren genoemd. De lokale autoriteiten steunen er sinds dit jaar nieuwkomers die druiven willen planten.
Beroemde Franse champagnehuizen als Vranken-Pommery en Taittinger maken zelfs al een paar jaar jaren 'bubbelwijn' in Engeland. Die mag natuurlijk geen Champagne heten, want die merknaam is beschermd.
"Rond Bordeaux wordt nu geëxperimenteerd met nieuwe druivensoorten, zoals de Touriga Nacional uit Portugal", vertelt Kees van Leeuwen, een prominente Nederlandse onderzoeker aan de Landbouwuniversiteit van Bordeaux. Die nieuwe druiven zijn beter bestand tegen de hitte. "Dat is echt een enorme verandering voor Frankrijk. De strenge regels moeten allemaal worden aangepast. En de consument die altijd Chardonnay kocht, kan soms maar moeilijk accepteren dat een Chardonnay-druif in een warmer klimaat niet meer de beste optie is."
Dat merken ze ook in de Bourgogne. Daar wordt geëxperimenteerd met een oude Chardonnay-druivensoort, die al jaren niet meer werd gebruikt. "Die druif groeide eigenlijk te laat in het seizoen en was te zuur. Maar dat is nu juist goed, met de stijgende temperaturen", vertelt Matthieu Mangenot van de Federatie van Wijnboeren in de Bourgogne, de BIVB.
Als de druif pas later groeit, is ze namelijk minder kwetsbaar voor vorst in het voorjaar. En de zuurgraad van die 'oude' druif compenseert juist de huidige hoge temperaturen nu: méér zon zorgt namelijk voor meer suiker in druiven, wat leidt tot een (te) hoog alcoholpercentage.
De Fransen krijgen wel de kritiek dat ze langzaam zijn met hun aanpassingen. In 2012 startte een groot wetenschappelijk onderzoeksproject over wijn en klimaat, dat met aanbevelingen kwam over bijvoorbeeld bodem- en watergebruik, druivensoorten en wijninnovaties. Pas in 2021 werden de eindresultaten en een 'landelijke strategie' gepresenteerd aan de regering.
"Franse wijnboeren zijn er wel degelijk mee bezig", zegt wetenschapper Kees van Leeuwen. "Want ze willen natuurlijk goede wijn blijven produceren in een warmer en droger klimaat."
Ook de branchevereniging in de Bourgogne bestrijdt dat er laksheid heerst. "Door alle strenge regels rond Franse wijn en rond de AOC's, de appelations, gaan de veranderingen misschien wat traag, ja", aldus Matthieu Mangenot. "Toch zie je door alle initiatieven die er zijn, dat het bewustzijn er is: wijnboeren snappen dat er iets moet veranderen."
