Ig Nobelprijzen voor Nederlands onderzoek naar roddelen, maya-klysma's en blind dates

Drie studies waar Nederlanders aan hebben meegewerkt zijn in de prijzen gevallen bij de Ig Nobelprijs, de satirisch bedoelde alternatieve Nobelprijzen. De onderscheidingen gaan dit jaar onder meer naar onderzoek over rituele Maya-klysma's, een wiskundige analyse van roddelen en bewijs voor gelijkkloppende harten bij blind dates.

De prijzen worden al 32 jaar door de Annalen voor Onwaarschijnlijk Onderzoek (AIR) toegekend aan verrassende en een beetje vreemde onderzoeken die gepubliceerd zijn in erkende wetenschappelijke tijdschriften. Ze worden kort voor de bekendmaking van de echte Nobelprijzen uitgereikt en zijn bedoeld voor onderzoek dat je eerst laat lachen en daarna aan het denken zet.

Aan de prijs is een geldbedrag van 10 triljoen Zimbabwaanse dollar verbonden, een valuta die na hyperinflatie sinds 2015 niet meer wordt gebruikt. Hoofdredacteur Marc Abrahams van de Annalen voor Onwaarschijnlijk Onderzoek gaf de winnaars nog een pluim bij de uitreiking: "Als je vanavond geen Ig Nobelprijs hebt gewonnen - en vooral ook als je er wel eentje hebt - volgende keer beter."

Gesynchroniseerde hartslag

In tegenstelling tot de Nobelprijzen hebben de Ig Nobelprijzen geen vaste categorieën. Zo krijgt de Nederlandse hoogleraar Cognitieve Psychologie Mariska Kret dit jaar de prijs in de categorie Toegepaste Cardiologie voor haar onderzoek naar de hartslag van mensen die elkaar ontmoeten bij een blind date.

Daarvoor bezocht ze met haar medeonderzoekers muziekfestivals, waaronder Lowlands, om jongeren te volgen op een blind date. Ondertussen bekeken ze de hartslag van de jongeren, waaruit op te maken viel dat hun hartslag synchroniseerde als ze elkaar aantrekkelijk vonden.

Maya-klysma's en roddelalgoritmes

Een andere Nederlander die in de prijzen viel is de emeritus hoogleraar farmaceutische patiëntenzorg Peter de Smet van de Radboud Universiteit. Die kreeg de prijs in de categorie Kunstgeschiedenis voor zijn onderzoek uit 1986, waarmee hij aan de hand van antieke Maya-kunst ontdekte dat Maya's elkaar klysma's met alcohol toedienden om onder invloed te raken.

De Ig Nobelprijs voor de Vrede werd uitgereikt voor roddel-onderzoek waar hoogleraren Bianca Beersma en Paul van Lange en onderzoekers Terence Dores Cruz en Annika Nieper van de Vrije Universiteit aan meewerkten. Zij ontwikkelden een algoritme waarmee roddelaars strategisch kunnen bepalen wanneer ze de waarheid moeten vertellen en wanneer ze beter kunnen liegen.

Andere prijswinnende onderzoeken gingen onder meer over de vraag waarom eenden in een rijtje zwemmen, hoe je je vingers het efficiëntst kunt gebruiken bij het draaien van een deurknop en waarom geluk vaak bepalender is dan talent voor succes. Ook de vraag waarom juridische documenten onnodig moeilijk leesbaar zijn en onderzoek naar de paringskansen van schorpioenen met constipatie werden bekroond met een Ig Nobelprijs.