Schiphol geeft toe: 'We hadden te weinig oog voor arbeidsomstandigheden'
Schiphol wil zich voortaan meer gaan bemoeien met de zware werkomstandigheden van de bagage- en vrachtsjouwers. De luchthaven zegt dat in reactie op publicaties van vandaag door de NOS en Nieuwsuur. Tot nu toe stond Schiphol op het standpunt dat inmenging in het arbobeleid van de afhandelaars buiten zijn juridische verantwoordelijkheid lag.
Overigens blijkt topman Dick Benschop deze zomer in een brief aan minister Harbers te hebben gepleit voor een andere "markttoegang", zodat het aantal bagage- en cargobedrijven kan worden teruggebracht. Benschop zegt af te willen van de "ongezonde concurrentie" tussen deze bedrijven.
Op dit moment zijn er zes verschillende bagage- en cargoafhandelingsbedrijven actief op Schiphol die met elkaar concurreren, veel meer dan in buurlanden. Schiphol stond jarenlang toe dat steeds weer nieuwe afhandelaars konden toetreden. Door de onderlinge concurrentie waren de bedrijven gedwongen hun diensten zo goedkoop mogelijk aan te bieden, en dat maakte Schiphol aantrekkelijk voor luchtvaartmaatschappijen.
Maar uit gezamenlijk onderzoek van de NOS en Nieuwsuur blijkt dat het bagage- en vrachtpersoneel dat in dienst is bij deze concurrerende bedrijven, hiervan de dupe werd. Deze medewerkers doen al jarenlang fysiek zwaar werk, en hun werkgevers, de afhandelaars, doen onvoldoende om dat werk te verlichten. Zo hebben de meeste afhandelaars nog altijd te weinig functionerende tilhulpmachines in de bagagekelder. Een deel van de medewerkers kampt met lichamelijke problemen.
Focus op lage kosten
Afhandelaar Swissport wijt de situatie aan de onderlinge concurrentie op Schiphol. "Daardoor wil je steeds goedkoper afhandelen, dat is nodig voor het voortbestaan van je bedrijf. En dat heeft invloed op de arbeidsomstandigheden", aldus de directeur personeelszaken Michel van de Stolpe. Schiphols operationeel directeur Hanne Buis erkent dat de focus van Schiphol "in het verleden erg is geweest op concurrentie en lage kosten".
Schiphol weet al jaren dat er problemen zijn met niet functionerende tilhulpen, en is bovendien eigenaar van dat materieel. De luchthaven heeft zich echter nooit met de arbeidsomstandigheden van bagageafhandelaars willen bemoeien. Volgens Schiphol was dat juridisch niet mogelijk, omdat de bagagemedewerkers in dienst zijn bij de afhandelaars, en de afhandelaars weer een contract hebben met de luchtvaartmaatschappijen. Toch zegt Schiphol nu te gaan zoeken naar manieren om de arbeidsomstandigheden van het grondpersoneel te helpen verbeteren.
'Aantoonbaar adequaat arbosysteem'
In de regels omtrent de Schiphol-toegangspas staat overigens al jaren dat bedrijven met zo'n pas een "aantoonbaar adequaat arbosysteem" dienen te hebben, dat Schiphol daar periodiek toezicht op kan uitoefenen en dat bedrijven verplicht zijn om daaraan mee te werken. In reactie op vragen hierover zegt Schiphol achteraf toch "te weinig oog" te hebben gehad voor de arbeidsomstandigheden, en dat de luchthaven daarin "een grotere rol" had moeten nemen.
Operationeel directeur Buis kan nog weinig concreets noemen waarmee en hoe de luchthaven de arbeidsomstandigheden precies gaat verbeteren. Ze zegt wel "meer in gesprek" te willen over de tilhulpen. "Moeten die veranderen, moet de instructie veranderen, of moeten wij gewoon strenger worden en eisen dat ze gebruikt worden?" Buis weet niet precies wanneer de tilhulpen op orde zullen zijn: ze hoopt over een jaar.
Ook zegt de luchthaven eventueel in gesprek te willen gaan met de luchtvaartmaatschappijen over een maximumgewicht per koffer. Die mogen nu 23 kilo wegen, en nog meer als reizigers ervoor betalen. Terwijl volgens inspectienormen medewerkers eigenlijk niet meer dan 5 kilo mogen sjouwen. Buis zegt het gesprek te willen aangaan, maar zegt tegelijkertijd dat het een verantwoordelijkheid van de luchtvaartmaatschappijen is, en dat ze niet verwacht dat het 'haalbaar' is.
Minder bagageafhandelaars
In de brief die Schiphol-ceo Benschop deze zomer naar minister Harbers stuurde, stelt hij dat het hoge aantal afhandelaars leidt tot "risico's met betrekking tot arbeidsomstandigheden". Schiphol zegt "een marktmodel met een gereguleerde markttoegang" te willen. Hoeveel afhandelaars er dan mínder moeten komen, en binnen hoeveel tijd, kan Benschop niet zeggen. "Dat weten we nog niet precies, dat zijn we aan het ontwerpen."
Dat voel ik in mijn buik en dat is verschrikkelijk.
Dat medewerkers door het werk op Schiphol ernstige lichamelijke problemen hebben vindt Benschop "heel vervelend". Operationeel directeur Hanne Buis sluit zich daarbij aan: "Dat voel ik in mijn buik en dat is verschrikkelijk." Toch ligt de aansprakelijkheid voor de geleden schade bij de afhandelaars, zeggen ze. Buis zegt wel dat ze wil kijken of er een rol is voor Schiphol om de afhandelaars hierin te ondersteunen.
Schiphol heeft overigens zelf de mogelijkheid om eisen stellen aan afhandelaars, zodat het aantal omlaag kan worden gebracht. Tot nu toe heeft de luchthaven dat niet willen doen. Schiphol beweerde tot voor kort dat Europese regels dit onmogelijk maakten. Maar uit onderzoek uit 2021, in opdracht van het ministerie van Infrastructuur, bleek dat dit wel kan.
