Bram Peper (82) overleden, 'Er zal altijd een Rotterdam voor en na zijn tijd zijn'

Bram Peper, oud-burgemeester van Rotterdam en voormalig minister van Binnenlandse Zaken, is overleden. De 82-jarige PvdA-prominent overleed vanmiddag na een kort ziekbed in het bijzijn van zijn naasten, meldt zijn familie.

Peper werd in 1982 burgemeester van Rotterdam en bleef dat tot 1998, toen hij minister van Binnenlandse Zaken werd in het tweede kabinet-Kok. Begin 2000 trad hij af vanwege de 'bonnetjesaffaire', waarin hij ervan beschuldigd werd gemeentegeld te hebben gebruikt voor privézaken. Na een jarenlange juridische strijd werd Peper in het gelijk gesteld, maar zijn politieke carrière was voorbij.

PvdA-voorzitter Esther-Mirjam Sent reageert bedroefd op Pepers dood. "Tijdens mijn laatste bezoek aan hem stond zijn deur wagenwijd open. Hij sprak bezorgd over de afbraak van de overheid en pleitte juist voor een sterke staat. Opmerkzaam, slim en betrokken. We gaan je missen, Bram." PvdA-partijleider Kuiken spreekt van een zeer verdrietig bericht.

Ook premier Rutte zegt zeer bedroefd te zijn door het overlijden van Peper. "Er zal altijd een Rotterdam voor en na zijn tijd zijn. Hij maakte van Rotterdam een van de modernste steden ter wereld. Hij was een kundig bestuurder en goede vriend", meldt hij op Twitter.

Bram Peper (1940) groeide op als zoon van een metaalbewerker en werd na zijn studie hoogleraar sociologie, maar hij kwam al snel in de politiek terecht. Zijn eerste politieke baan was adviseur en tekstschrijver van prominente PvdA'ers. In 1982 volgde hij zijn vriend André van der Louw op als burgemeester van Rotterdam. Hij bleef het zestien jaar.

Peper wilde afrekenen met het idee dat Rotterdam alleen een haven is: zo kreeg de stad tijdens zijn burgemeesterschap een skyline. De Erasmusbrug is een van Pepers wapenfeiten. Het leverde hem populariteit op, maar toch zou de PvdA'er nooit een echte burgervader worden. Veel mensen noemden hem arrogant, bot en horkerig.

Een interview dat Vrij Nederland-journalist Ischa Meijer in 1984 met Peper en zijn toenmalige vrouw optekende, deed de burgemeester wat dat betreft geen goed. De twee hadden duidelijk te veel gedronken en lieten zich laatdunkend uit over de inwoners van Rotterdam.

Het ministerschap, aansluitend op zijn burgemeesterstijd, kende in 2000 een ongelukkig einde toen hij moest vertrekken vanwege declaraties uit zijn periode in Rotterdam. De affaire zou bovendien een lange nasleep hebben.

"Je leert ermee leven", zei hij in 2014 over het feit dat hij geen politieke functies meer kreeg. "Je ziet dat mensen voor functies worden gevraagd waarvan ik soms denk: volgens mij heb ik daar wel wat meer zicht op. Maar ik ga niet met de pet rondlopen om mensen te vragen mij een baantje te bezorgen. Daar houd ik niet van."

Niet gesteund

De declaratieaffaire veroorzaakte een breuk in zijn relatie met de PvdA, "zoals een verlies van iemand van wie je houdt". Voor die tijd had hij gezag als strateeg en denker binnen de PvdA. Ook schreef hij mee aan de toespraken van bijvoorbeeld Joop den Uyl en Wim Kok. Maar tijdens de affaire voelde hij zich niet door de partij gesteund, zei hij later. Ook raakte hij gebrouilleerd met het stadsbestuur van Rotterdam, de stad die hij als burgemeester van internationale allure hielp voorzien.

Het is in Rotterdam gebruikelijk dat er van oud-burgemeesters een portret komt te hangen in de eregalerij. Maar door de bonnetjesaffaire lag Bram Peper in de clinch met de nieuwe burgemeester Opstelten en daarom ontbrak van hem lange tijd een schilderij. In 2008 legden de twee hun vete bij en kreeg Peper, tien jaar nadat hij was vertrokken als burgemeester, alsnog een schilderij.

"Een beetje rumoer heb ik wel gehad, als je van een understatement houdt", zei Peper later. Dat gold overigens niet alleen voor zijn carrière. Ook zijn liefdesleven ging niet altijd over rozen; zelf omschreef hij het als "gematigd rampzalig". Peper trouwde drie keer, waarvan de laatste keer met VVD-coryfee Neelie Kroes. Hun huwelijk strandde na acht jaar in 2003. Of de bonnetjesaffaire daar debet aan was, durfde Peper niet te zeggen. "Ik was natuurlijk wel een stuk minder interessant."

Vorig jaar zei Peper zeer bedroefd te zijn over de positie van de PvdA. "De verzorgingsstaat is geweldig uitgekleed, ook onder de ogen van de PvdA", zei hij bij 1 op 1 op NPO Radio 1. Hij zei dat de markt te veel was gaan overheersen. "Die markt lacht zich rot, want die speelt de overheid op een heel verschrikkelijke manier uit."