Rusland heeft dringend militairen nodig, 'vrijwillige mobilisatie' in volle gang

• Liedeke Morssinkhof

  Redacteur Buitenland

"Word een levende legende!" Met die slogan is de paramilitaire Russische Wagner Group op zoek naar jonge mannen die willen vechten in Oekraïne. Ook het Russische leger zoekt via propaganda en overal opduikende wervingskantoren naar nieuwe militairen. Want zolang een algehele mobilisatie in Rusland uitblijft, zullen de strijdkrachten via "vrijwillige mobilisatie" op zoek moeten naar nieuwe manschappen.

Het Russische leger is geen populaire werkgever, vertelt Wabke Waaijer, als slavist verbonden aan kennisplatform Raam op Rusland: "Veel jongens die in dienst moeten proberen daaraan te ontkomen. Dat heeft te maken met de gezagsverhoudingen in het Russische leger. Zo zijn er harde ontgroeningen en worden soldaten nog weleens gepest door hun meerderen. Daar is de laatste jaren wel wat in verbeterd, net als in omstandigheden en voeding. Maar populair is het leger nog altijd niet."

Omdat voor de oorlog in Oekraïne nieuwe soldaten nodig zijn, richt nu zowel het Russische leger als de Wagner Group zich vooral op arme mannen uit afgelegen gebieden als de Oeral en Boerjatië. Van de 'speciale militaire operatie', zoals de oorlog tegen Oekraïne in Rusland moet worden genoemd, weten ze vaak niet meer dan wat de staatstelevisie hen daarvan laat zien. Dat zijn propagandabeelden vol heldhaftige militairen, waar sommige mannen graag bij zouden horen.

Wie zich aansluit bij het Russische leger of de Wagner Group krijgt daar bovendien een goed salaris voor. Een halfjaar dienen in het leger, of een dienstverband bij de Wagner Group, kan omgerekend wel 5000 euro per maand opleveren. Daar komen dan nog zaken bij als een bonus voor elke dag vechten en een goede uitkering voor nabestaanden als een militair om het leven komt. Dit is al snel aantrekkelijk voor wie normaal gesproken 500 à 1000 euro per maand verdient.

Volgens de onafhankelijke krant The Moscow Times hoopt Rusland met deze combinatie van propaganda, een korte training en een goed salaris tot wel 34.000 nieuwe militairen aan te trekken. Inmiddels zouden er al veertig van dit soort "vrijwillige eenheden" zijn, afkomstig uit het hele land.

Of dat militair wat gaat opleveren is volgens Han Bouwmeester, kolonel en universitair hoofddocent aan de Nederlandse Defensie Academie, nog maar de vraag: "Deze jongens worden zonder veel kennis naar het front gestuurd. Ze zullen weten hoe ze moeten schieten en hoe je een patrouille loopt. Maar uitgebreide training ontbreekt. Vergelijk het met rijles: op het moment dat je je theorie-examen gehaald hebt ben je nog geen ervaren chauffeur."

In het Russische leger geldt dat kwantiteit óók een kwaliteit is. "Wie veel manschappen heeft kan daar de tegenstander mee imponeren. Maar als een deel van die manschappen door een gebrek aan opleiding geen goede militairen zijn, heb je er in de strijd niets aan."

Daarnaast wijst Bouwmeester nog op iets anders: het persoonlijke risico voor de mannen die naar het front gaan: "Ze zijn totaal niet voorbereid op de verschrikkingen van oorlog en kennen alleen de heldenverhalen uit de staatspropaganda. Maar wat doen de constante druk en dreiging van oorlog met ze? In het Russische leger is voor mentale problemen die militairen oplopen op het slagveld geen aandacht. Terwijl er een kans bestaat dat juist deze slecht opgeleide jongens op een dag met psychische klachten terugkeren naar huis."