Hoe gaat het met de economie van Italië en andere 'probleemlanden'?
De afgelopen dagen is er op de financiële markten bezorgdheid ontstaan over Italië, nadat premier Draghi was opgestapt. Dat doet denken aan zo'n tien jaar geleden, toen er ook veel zorgen waren over de hoge schulden van Italië en andere landen.
Maar hoe is het sindsdien gegaan met deze landen? We kijken naar Italië, waar nu het meest over te doen is. En naar Griekenland en Ierland, die toen allebei voor noodsteun moesten aankloppen bij de Europese Unie.
Bekijk hier de cijfers over de werkloosheid en staatsschuld in deze drie landen sinds 2005:
- NOS
- NOS
Italie: 'voortmodderen'
Italië heeft tijdens de crisisjaren nooit een noodsteunpakket gekregen van de EU en het IMF. Daardoor konden die ook geen hervormingseisen stellen in ruil voor miljarden, wat wel is gebeurd bij Griekenland en Ierland.
"Het is in Italië toch vooral een geval van voortmodderen gebleken", zegt eurozone-econoom Bert Colijn van ING. "Je moet concluderen dat veel hervormingsplannen in schoonheid zijn gestorven."
Sinds de crisis kreeg Italië zo'n beetje elke twee jaar een nieuwe premier. Het land ging de crisis in met Silvio Berlusconi, die in 2011 moest opstappen toen financiële markten hem steeds minder vertrouwden en rentes op staatsobligaties hard opliepen. Daarna kwamen Mario Monti, Enrico Letta, Matteo Renzi, Paolo Gentiloni, Giuseppe Conte en dus Mario Draghi.
Hervormingen teruggedraaid
"Er zijn wel hervormingen geweest van bijvoorbeeld de pensioenen en de arbeidsmarkt, maar die zijn door opeenvolgende regeringen ook gedeeltelijk weer teruggedraaid", aldus Colijn. "Er was geen structurele beweging naar een sterkere economie."
Mario Draghi, oud-president van de Europese Centrale Bank, genoot van de markten wel het vertrouwen dat hij de Italiaanse economie structureel zou hervormen. Maar aan zijn premierschap is deze week dus een eind gekomen. "Hij was bijvoorbeeld bezig om het rechtssysteem te moderniseren en voor meer concurrentie tussen bedrijven te zorgen. De vraag is nu of een volgende regering hiermee doorgaat", zegt Colijn.
Mede door dat voortmodderen zijn de Italiaanse staatsschuld en werkloosheid vergeleken met andere eurolanden dus nog altijd hoog.
Griekenland: 'niet helemaal hersteld'
De Griekse economie werd keihard geraakt tijdens de eurocrisis. In een paar jaar liep de werkloosheid op van minder dan 10 naar meer dan 25 procent. Maar sindsdien is die gestaag gedaald naar rond de 13 procent.
"Griekenland is nog steeds niet helemaal hersteld van de crisis, hoewel de economie het nu verrassend goed doet in de nasleep van corona", zegt Bert Colijn van ING.
Volgens de EU heeft Griekenland, in ruil voor steun, ook geëiste hervormingen netjes doorgevoerd. Het gaat daarbij onder meer om aanpassingen van de onroerendezaakbelasting, de rechtsstaat en het management van overheidsfinanciën, aldus de EU. Daarom komt het verscherpt EU-toezicht, waar het land onder viel, volgende maand ten einde.
Griekenland heeft nog altijd wel een immens hoge staatsschuld van rond de 200 procent van het bbp, terwijl de EU eigenlijk wil dat die bij alle lidstaten maximaal 60 procent van het bbp is. "Het gaat ontzettend moeilijk worden om die binnen afzienbare termijn op een normaal niveau te krijgen", vindt Colijn. "Schuldeisers laten afschrijven op hun leningen is binnen de EU een taboe, maar je ontkomt daar niet aan als je deze hoge schuld structureel wil aanpakken."
Ierland: 'helemaal voor mekaar'
Ierland moest in 2010 bij de EU en het IMF aankloppen voor tientallen miljarden aan steun door een specifiek probleem: door een huizenmarktcrisis dreigden banken om te vallen, die vervolgens door de Ierse overheid gered werden, waardoor die overheid zich diep in de schulden stak en het vertrouwen van de financiële markten verloor.
Maar afgezien van die bankencrisis stond en staat de Ierse economie er structureel beter voor dan Italië en Griekenland. "Die kent meer dynamiek, er zijn bijvoorbeeld meer multinationals actief", zegt Bert Colijn van ING. "Ierland kende een diep dal, maar is sindsdien sterk naar voren gekomen. Dat komt ook doordat het land zeer aantrekkelijk is qua belastingen."
De Ierse economie is allang weer veel groter dan voor de bankencrisis, de werkloosheid is er met zo'n 5 procent relatief laag en de staatsschuld is er 56 procent, dus onder de EU-grens, en maar iets meer dan de 52 procent van Nederland.
