'Zomergolf op z'n retour', meldt centaurus zich als variant voor het najaar?

• Maartje Geels

  redacteur Online

Hij lijkt op z'n retour, de coronagolf die veel Nederlanders de voorbije weken plaagde. Dat zei het RIVM vorige week althans. Maar wetenschappers in India signaleren dat weer een nieuwe subvariant zich heeft aangediend: BA.2.75, ook wel centaurus genoemd. Wetenschappers houden er rekening mee dat die het dit najaar wel eens goed kan gaan doen.

"Momenteel zitten we in een golf die misschien alweer iets aan het afzwakken is", zei viroloog Marion Koopmans afgelopen weekend in de Volkskrant. "Alles wat nu opduikt, is in die zin relevant omdat die de dominante variant van het najaar zou kunnen worden."

Maar waar hebben we nu precies mee te maken? Eerst iets meer over centaurus.

In zekere zin is dat een sub-sub-variant van omikron, een soort kleinkind dus. Centaurus is een nazaat van omikronversie BA.2, die weer voortkwam uit het oorspronkelijke omikron. Versie BA.2 is de variant die afgelopen februari dominant was in Nederland. Die moest het uiteindelijk afleggen tegen BA.5, die deze zomer tot besmettingen leidde.

Inmiddels zien we BA.2 weer terug op het toneel en wel in de gedaante van BA.2.75. De variant is dus in India waargenomen, maar ook in de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland.

'Steeds een kleine verbetering'

Wetenschappers die zich bezighouden met centaurus wijzen op acht veranderingen ten opzichte van BA.2, veranderingen aan de 'stekeltjes' van het coronavirus (het spike-eiwit). Die mutaties zouden ervoor kunnen zorgen dat centaurus beter de weg vindt langs antistoffen. Als dat klopt, maakt het dus niet uit of je in het verleden al covid hebt gehad of bent gevaccineerd.

"We zien dat coronavarianten steeds een kleine verbetering doormaken. Tegelijkertijd zie je dat de immuniteit niet heel langdurig is", stelt Louis Kroes (LUMC). "Die twee factoren samen zorgen voor nieuwe coronagolven en zo kunnen mensen steeds opnieuw besmet raken."

Patroon van verkoudheid

Viroloog Bert Niesters (UMCG) houdt het voor mogelijk dat we afgaan op een najaar waarin je meermaals corona krijgt, vanwege slechter weer en meer binnen zitten. "Je bent met omikron besmet geweest en drie weken later krijg je de volgende ronde."

Maar dat hoeft niet per se een probleem te zijn, benadrukt de viroloog. Het lijkt er in India weliswaar op dat BA.2.75 zich sneller verspreidt, maar aanwijzingen dat centaurus ziekmakender is dan varianten die we eerder hebben gezien, zijn er niet. De WHO beschouwt centaurus vooralsnog niet als zorgwekkende variant.

"Het virus heeft er geen belang bij om de gastheer ernstig ziek te maken", legt Niesters uit. Hij hoopt dat corona, of in ieder geval de nazaten van omikron, het patroon van het verkoudheidsvirus zullen volgen. "Ook dan kun je meerdere keren per jaar besmet raken, zonder dat je ernstig ziek wordt."

Kroes beaamt dat. "Het is virologisch niet erg aannemelijk dat dit virus nu een compleet andere weg inslaat en ineens veel ziekmakender wordt voor de longen. Dat past niet in het patroon. Wat dat betreft zitten we echt in ander vaarwater dan bij alpha en delta. Die varianten waren veel grimmiger."

Wat doen de vaccins?

Wel wijzen de virologen op een valkuil: de vaccins. Die beschermen volgens Kroes redelijk tegen BA2 - de 'oude' omikron van de winter - maar het is volgens hem niet gezegd dat dit ook voor diens 'kleinkinderen' geldt.

De vaccins aanpassen is volgens Kroes bovendien niet zo eenvoudig. Om te beginnen is daar extra onderzoek voor nodig en de vraag is of de vaccinproductie de mutaties wel kan bijbenen. "De varianten volgen elkaar nu in rap tempo op. Met de vaccinproductie loop je daar in zekere zin constant achteraan. Dat wordt voor komend najaar vaccintechnisch echt een uitdaging."

En nu?

"We hebben inmiddels een ratjetoe aan immuniteit door boosters en besmettingen. Realistisch is dat mensen in het najaar gewoon vaker besmet raken en zich niet lekker voelen, maar niet opgenomen hoeven te worden", zegt Bert Niesters.

Het langetermijnbeleid van de overheid is vooralsnog gericht op zoveel mogelijk eigen verantwoordelijkheid. Dat komt volgens Niesters bij risicopatiënten neer op drukte vermijden. Ouderen kunnen zich het best laten boosteren, niet als middel tegen besmetting, maar als bescherming tegen een ziekenhuisopname.

Los daarvan kan iedereen volgens viroloog Niesters het best teruggrijpen op de sneltest, bij klachten, of als men met een groep bij elkaar komt. "We moeten door deze fase heen want het virus blijft ons nog wel even lastigvallen."