Veel Oekraïners willen even terug, maar Vluchtelingenwerk voorziet problemen
Oekraïense vluchtelingen in Nederland worstelen met de vraag of ze wel kunnen terugkeren naar Nederland als ze een bezoek brengen aan hun vaderland. Het is een van de meest gestelde vragen aan Vluchtelingenwerk Nederland, zegt een woordvoerder van die organisatie.
Terugkeer vanuit Oekraïne is niet gegarandeerd. Daarom waarschuwt Vluchtelingenwerk dat op dit moment heen en weer reizen risico's met zich meebrengt, ook naar de relatief veilige delen van het land.
Terwijl er in het oosten en zuidoosten hevig wordt gevochten, zijn de wegen naar de hoofdstad Kiev sinds april al weer open. En dus proberen mensen weer tijdelijk terug te gaan. Dat gebeurt om verschillende redenen. "Dat kan nood zijn, familiebezoek of om overige familieleden uit Oekraïne te halen voor wie het onveilig is", aldus Evita Bloemheuvel van Vluchtelingenwerk. "Of om te kijken naar de status van hun huis."
Signalen van weigering
Vluchtelingenwerk benadrukt dat het uiteindelijk een individuele keuze blijft als mensen tijdelijk terug willen gaan en of ze het risico willen nemen. Het bijbehorende advies kan per geval verschillen. "Mocht iemand definitief terug willen keren kan deze persoon zelf contact opnemen met Dienst Terugkeer en Vertrek."
Vluchtelingenwerk kent één geval van iemand die niet naar Nederland kon terugkomen en heeft soortgelijke verhalen gehoord van samenwerkingsinstanties. Ook de IND hoort signalen over weigeringen aan de grens, maar kent zelf geen voorbeelden. "Voor zover wij weten laat de Poolse grensbewaking Oekraïners gewoon door", zegt een IND-woordvoerder. "Er zijn Europese afspraken en we vertrouwen erop dat die worden nagekomen door de lidstaten."
Tien per dag
Busmaatschappij Flixbus ziet ook dat vluchtelingen teruggaan. "Sinds half april zien we dat het aantal mensen dat Oekraïne weer binnenkwam aan het toenemen is", zegt een woordvoerder. "Daarom hebben we verschillende bestemmingen weer geopend, met name richting Kiev."
Volgens de busmaatschappij gaan er sinds eind mei vanuit Maastricht en Amsterdam elke dag zo'n tien geregistreerde Oekraïners naar landen in Oost-Europa. Vanuit daar reizen ze naar Lviv en Kiev.
Tegengehouden aan de grens
Oekraïners die vanaf eind februari naar Nederland zijn gekomen zitten nu nog in de vrije termijn van 180 dagen waarin ze vrij heen en weer reizen binnen Europa. Toch vreest Vluchtelingenwerk administratieve problemen.
Bij de grens met Polen zou de Poolse grenswacht bijvoorbeeld toch om papieren vragen. Ook zou worden gevraagd waarom iemand is teruggekeerd. "Stel je komt uit een plaatsje waar het relatief veilig is, dan kun je weer worden teruggestuurd."
"Dit komt vooral doordat veel Oekraïners van de Immigratie- en Naturalisatiedienst nog geen sticker hebben gekregen die hun bewijs van verblijf is", zegt woordvoerder Bloemheuvel. "Daardoor kunnen ze aan de grens van Polen bijvoorbeeld nog niet bewijzen dat ze onder de tijdelijke beschermingsrichtlijn vallen in Nederland."
Verblijfssticker nodig
Met de verblijfssticker kunnen mensen aantonen dat zij in Nederland mogen verblijven en werken zolang de Europese richtlijn Tijdelijke Bescherming van kracht is. Het is de bedoeling dat de IND die in het paspoort plakt, maar dat gebeurt nog niet op grote schaal. Over een paar weken zou dat wel het geval moeten zijn.
"In mei zijn we gestart met de pilotfase", zegt een woordvoerder van de IND. "Dit doen we om het proces zo efficiënt mogelijk in te richten voor de bijna 65.000 vluchtelingen die in aanmerking komen voor een sticker. We gaan de stickers op grotere schaal uitdelen als de locaties ingericht zijn en de online afsprakenplanner gereed is."
De verwachting is dat de IND ongeveer 1200 Oekraïners per dag kan voorzien van een bewijs van rechtmatig verblijf. Zij kunnen daar straks via een online planner een afspraak voor maken. Maar Vluchtelingenwerk Nederland wijst erop dat er in de tussentijd problemen bij de Oekraïense grens kunnen ontstaan voor mensen die zo'n sticker nog niet hebben.
Aanvragen verwerken
Bovendien verloopt de 180 dagen termijn vanaf eind augustus voor veel mensen. Als ze dan nog geen verblijfssticker hebben reizen ze op eigen risico zegt de IND. Maar of de dienst eind augustus alle aanvragen kan verwerken is nog maar de vraag.
"We doen ons best om zoveel mogelijk mensen te helpen die een afspraak willen maken voordat hun vrije termijn afloopt. We zijn daarbij onder meer afhankelijk van de beschikbaarheid van uitzendkrachten op de huidige krappe arbeidsmarkt."
