Scholz eindelijk in Kiev, maar wat neemt hij mee voor de Oekraïners?
Hij heeft lang op zich laten wachten, maar ook de Duitse bondskanselier Olaf Scholz bezoekt vandaag Oekraïne. Samen met zijn collega's Mario Draghi en Emmanuel Macron kwam hij vanmorgen aan per nachttrein vanuit Polen.
De rij van politieke leiders die hij voor heeft laten gaan is inmiddels lang, en dat heeft het imago van de bondskanselier geen goed gedaan. Mede daarom zijn de verwachtingen rond zijn bezoek gegroeid.
Dat heeft hij ook aan zichzelf te danken. Op de vraag waar hij zelf bleef, antwoorde Scholz half mei: "Ik wil niet aansluiten in een groep mensen die kort in- en uitreizen voor een fotomoment. Als ik ga, dan gaat het om zeer concrete dingen."
Wat die concrete dingen zullen zijn nu hij wel gaat, heeft de Duitse regering tot dusver echter niet aangekondigd. Het bezoek zelf werd om veiligheidsredenen niet bevestigd tot foto's vanochtend werden verspreid, van de drie regeringsleiders in de nachttrein.
'Niet afsnijden op weg naar de EU'
Waar Scholz volgens Oekraïne mee aan moet komen, is wel bekend. Daarover was president Zelensky afgelopen maandag heel duidelijk tegenover de Duitse zender ZDF. Hij verwacht militaire ondersteuning, en duidelijke steun voor het kandidaat-lidmaatschap van de Europese Unie voor Oekraïne.
Zelensky: "Ik verwacht van hem dat hij er persoonlijk van overtuigd is dat Oekraïne deel kan uitmaken van de EU en dat het land al in juni de status van kandidaat-lidstaat zal krijgen." Vrijdag komt de Europese Commissie naar verwachting met een advies daarover. Lidstaten zullen er vervolgens over stemmen.
Scholz zelf heeft zich hierover tot nu toe op de vlakte gehouden. Zo'n maand geleden zei hij in de Bondsdag wel dat de EU "Oekraïne op zijn Europese weg ondersteunt", maar ook dat er "niet kan worden afgesneden".
Daarmee maakte hij duidelijk dat het land gewoon, net als andere landen die al jarenlang lid willen worden, eerst aan de voorwaarden moet voldoen. Tegelijk betekent dat niet dat het land geen kandidaat-lid kan worden.
Verschil tussen winnen en niet verliezen
Daarnaast wijzen Duitse kranten op zorgen in Oekraïne dat Scholz, Draghi en Macron het tijdens hun bezoek over eventuele vredesonderhandelingen willen hebben. Onder andere over de vraag of Oekraïne bereid is stukken grondgebied af te staan.
Ook op dat punt helpt Scholz tot dusver niet met duidelijke uitspraken. Zo weigerde Scholz in een interview te zeggen dat Oekraïne de oorlog moet winnen, zoals andere leiders dat zeggen. In plaats daarvan antwoordde hij alleen dat Rusland de oorlog niet mag winnen. Wie er wint als Rusland gebieden die al zijn ingenomen behoudt, blijft daarbij onduidelijk.
Relatie onder druk
Dat Scholz nu naar Oekraïne afreist, was lang niet vanzelfsprekend. De relatie tussen Oekraïne en Duitsland is de afgelopen maanden onder druk komen te staan.
Zo liet de militaire steun door Duitsland volgens Oekraïne tot nu toe te wensen over. Scholz zegde pas na hoge politieke druk uit het buiten- en binnenland de levering van zware wapens toe. Die zijn nog altijd niet in Oekraïne aangekomen, onder meer omdat er nog militairen getraind moesten worden.
Scholz benadrukte juist dat Duitsland, dat zich na twee wereldoorlogen vooral pacifistisch opstelt in conflicten, juist grote stappen zet door überhaupt wapens te leveren. Daarbij doet zijn regering 'wat ze kan, zo snel als het kan'. Hij waakt er naar eigen zeggen voor dat wapenleveringen een verdere escalatie veroorzaken.
Beledigde leverworst
Ondertussen wilde de Duitse bondspresident Steinmeier naar Oekraïne afreizen om zijn steun te betuigen. Maar hij kreeg, naar verluidt terwijl hij al onderweg was, te horen dat hij niet welkom was.
Het werd hem niet in dank afgenomen dat hij als politicus medeverantwoordelijk was voor de decennialange toenadering tussen Duitsland en Rusland. Zeker ook wat de gashandel betreft.
Dat Steinmeier moest omdraaien, ergerde Scholz, die toen zelf ook niet meer naar Kiev wilde afreizen, ook al stond er officieel nog geen bezoek gepland. Dat irriteerde vervolgens weer de Oekraïense ambassadeur in Duitsland, die de bondskanselier een "beledigde leverworst" noemde.
Er moest een telefoongesprek tussen Zelensky en Steinmeier aan te pas komen om de lucht te klaren.